Informacje ogólne o mediacji

Wyróżnia się następujące zasady mediacji: 

• dobrowolność – strony dobrowolnie wyrażają zgodę na udział w postępowaniu mediacyjnym. Zgoda ta może być cofnięta na każdym etapie trwania mediacji przez każdą ze stron. Wobec uczestników postępowania mediacyjnego nie może być stosowana jakakolwiek forma presji czy nacisku odnośnie udziału w mediacji, 
• bezstronność – strony mediacji mają równe prawa i powinny być traktowane jednakowo, 
• poufność – przebieg postępowania mediacyjnego objęty jest tajemnicą, 
• neutralność - mediator nie może narzucać stronom własnych propozycji rozwiązań sporu, porozumie¬nie jest wypracowywane przez same strony. Mediatorowi nie wolno czerpać żadnych korzyści z tego, co jest przedmiotem negocjacji pomiędzy uczestnikami ani też z faktu, sposobu lub formy zawarcia ugody, 
• akceptowalność - strony muszą zaakceptować osobę mediatora i jego pomoc w dochodzeniu do poro¬zumienia. Mogą również na początku mediacji uzgodnić z mediatorem reguły mediacji, których następnie w toku mediacji powinny przestrzegać.

Jaki jest cel mediacji?

Celem mediacji jest wypracowanie rozwiązania satysfakcjonującego strony konfliktu, a nie ustalenie, kto ma rację w sporze. 

Mediacja służy załagodzeniu lub wygaszeniu konfliktu istniejącego między stronami, co jest tym łatwiejsze do osiągnięcia, że osoby dotychczas pozostające w konflikcie są równouprawnionymi partnerami w rozmowie, w poszukiwaniu rozwiązania dzielącego ich sporu. Nikt nie może narzucać stronom sposobu rozwiązania sporu, to same strony są odpowiedzialne za wynik mediacji.

Jakie są zalety mediacji?

Mediacja:

• służy zapewnieniu harmonii społecznej i konstruowaniu prawidłowych relacji międzyludzkich, 
• sprzyja budowaniu porozumienia, łamaniu barier i niwelowaniu napięcia społecznego, 
• zwiększa gwarancję usunięcia na trwałe konfliktu, do jakiego doszło pomiędzy stronami, 
• pozwala wypracować stronom akceptowalne rozwiązania problemu, dostosowane do ich indywidual¬nych potrzeb i oczekiwań, 
• zapewnia stronom możliwość decydowania o jej ostatecznym wyniku, 
• zapewnia równorzędną pozycję dla wszystkich stron konfliktu lub sporu, 
• pozwala spojrzeć na spór z innej perspektywy, skłonić strony do rozważenia problemu z punktu wi¬dzenia drugiej strony, 
• zaspokaja potrzebę opowiedzenia o swoich krzywdach, doznanym poczuciu niesprawiedliwości, 
• zapewnia wyższą skuteczność realizowania porozumień, bowiem strony, które same je wypracowały, czują się także odpowiedzialne za ich wykonanie, 
• przyczynia się do skrócenia okresu trwania postępowania sądowego, 
• przyczynia się do zmniejszenia kosztów związanych z postępowaniem sądowym,
• realizuje konstytucyjną zasadę dostępu do wymiaru sprawiedliwości, zwaną potocznie prawem do sądu, w praktyce zaś rozumianą nie tylko jako zapewnienie szybkich i niedrogich procedur sądowych, ale także alternatywnych pozasądowych procedur rozwiązywania sporów.

Jakie są koszty mediacji?

W mediacji umownej cywilnej koszty mediacji wynikają z cenników poszczególnych ośrodków i określone są w umowie o mediację, jaką strony zawierają z mediatorem (lub ośrodkiem).

Koszty mediacji toczącej się na skutek skierowania przez sąd określone są w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 czerwca 2016 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym.

Koszty mediacji karnej i z nieletnim sprawcą czynu karalnego pokrywa w całości Skarb Państwa. Natomiast jeśli strony same zgłosiły się do mediatora (bez skierowania sądu, prokuratora lub policji), to one pokrywają koszty mediacji. W takim przypadku wysokość wynagrodzenia za mediację jest ustalana przez strony i mediatora przed rozpoczęciem mediacji.

Czy wystarczy samo zawarcie ugody przed mediatorem?

Ugoda zawarta przez strony przed mediatorem wymaga zatwierdzenia przez sąd, by mogła uzyskać moc prawną ugody sądowej, tzn. by mogła wywoływać takie same skutki, jak w przypadku, gdyby strony zawarły ugodę przed sądem.

Niezbędne jest przy tym złożenie przez stronę wniosku o zatwierdzenie ugody, bowiem sąd z urzędu nie może zatwierdzić ugody. Ani bowiem zawarcie ugody ani też złożenie przez mediatora protokołu w sądzie nie stanowi podstawy wszczęcia postępowania o zatwierdzenie ugody.

Wniosek o zatwierdzenie ugody może złożyć każda ze stron samodzielnie. Możliwe jest także złożenie wspólnego wniosku przez pogodzone strony.

Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją przez nadanie jej klauzuli wykonalności. W pozostałych przypadkach sąd zatwierdza ugodę postanowieniem na posiedzeniu niejawnym. O terminie posiedzenia niejawnego sąd nie zawiadamia stron, doręcza im jedynie odpis wydanego na takim posiedzeniu orzeczenia.

Jak można znaleźć mediatora?

Organizacje pozarządowe w zakresie swoich zadań statutowych oraz uczelnie mogą prowadzić listy stałych mediatorów oraz tworzyć ośrodki mediacyjne. Ośrodki mediacyjne przekazują listy mediatorów prezesowi sądu okręgowego, który ma obowiązek udostępnienia tych list wszystkim zainteresowanym.

Listy mediatorów Sądu Okręgowego w Białymstoku można znaleźć na końcu artykułu w postaci załączników do pobrania.