Opłaty sądowe

Opłaty sądowe w sprawach cywilnych

Zasady i tryb pobierania kosztów sądowych w sprawach cywilnych, zasady ich zwrotu, wysokość opłat sądowych w sprawach cywilnych, zasady zwolnienia od kosztów sądowych oraz umarzania, rozkładania na raty i odraczania terminu zapłaty należności sądowych określa ustawa z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2019 poz. 785 j.t.  ze zm.).

I. Rodzaje opłat:

Opłata stała: pobierana jest w sprawach o prawa niemajątkowe oraz we wskazanych w ustawie niektórych sprawach o prawa majątkowe, w jednakowej wysokości, niezależnie od wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia; opłata ta nie może być niższa niż 30 złotych i wyższa niż 10.000 złotych - art. 12 ustawy.

W sprawach o prawa majątkowe pobiera się od pisma opłatę stałą ustaloną według wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej:

1. do 500 złotych - w kwocie 30 złotych;
2. ponad 500 złotych do 1500 złotych - w kwocie 100 złotych;
3. ponad 1500 złotych do 4000 złotych - w kwocie 200 złotych;
4. ponad 4000 złotych do 7500 złotych - w kwocie 400 złotych;
5. ponad 7500 złotych do 10 000 złotych - w kwocie 500 złotych;
6. ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych - w kwocie 750 złotych;
7. ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych - w kwocie 1000 złotych.

W sprawach o prawa majątkowe przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia ponad 20 000 złotych pobiera się od pisma opłatę stosunkową wynoszącą 5% tej wartości, nie więcej jednak niż 200 000 złotych. - art. 13 ustawy

W sprawach o roszczenia wynikające z czynności bankowych od strony będącej konsumentem lub osobą fizyczną prowadzącą gospodarstwo rodzinne przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej ponad 20 000 złotych pobiera się opłatę stałą w kwocie 1000 złotych. - art.13a ustawy

W sprawach o roszczenia wynikające z art. 36 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2018 r. poz. 1945 oraz z 2019 r. poz. 60, 235, 730 i 1009) przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej ponad 20 000 złotych pobiera się opłatę stałą w kwocie 1000 złotych. - art.13b ustawy

W sprawach o:

1. usunięcie niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym,
2. pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności,
3. zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji

przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej ponad 40 000 złotych pobiera się opłatę stałą w kwocie 2000 złotych - art.13c ustawy

W sprawach o prawa majątkowe dochodzone w postępowaniu grupowym opłata stała lub stosunkowa wynosi połowę opłaty ustalonej zgodnie z art. 13, art. 13a i art. 13b, jednak nie mniej niż 100 złotych i nie więcej niż 200 000 złotych. – art.13d ustawy

W sprawach, w których powód przed wytoczeniem powództwa wziął udział w mediacji prowadzonej na podstawie umowy o mediację zgodnie z ustawą z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego lub podjął próbę rozwiązania sporu przez złożenie wniosku o rozpatrzenie sporu przez właściwy sąd polubowny ustanowiony ustawą w celu rozpatrywania sporów konsumenckich albo wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązania sporu konsumenckiego, opłata stała lub stosunkowa od pozwu podlega obniżeniu o dwie trzecie, nie więcej jednak niż o 400 złotych. – art.13e ustawy.

Opłata podstawowa: pobierana jest w sprawach, w których przepisy nie przewidują opłaty stałej, stosunkowej lub tymczasowej; opłata ta wynosi 30 złotych i stanowi minimalną opłatę, którą strona jest obowiązana uiścić od pisma podlegającego opłacie chyba, że ustawa stanowi inaczej. Przepisów o opłacie podstawowej nie stosuje się w postępowaniu wieczystoksięgowym oraz postępowaniu rejestrowym - art. 14 ustawy.

W sprawie, w której powództwo oddalono na podstawie art. 1911 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, powoda nie obciąża się kosztami sądowymi.

Jeżeli jednak apelację oddalono na podstawie art. 3911 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, sąd drugiej instancji obciąży powoda opłatą podstawową od pozwu i od apelacji. Jeżeli powód wniósł o zwolnienie od kosztów sądowych, sąd drugiej instancji może mu je przyznać. – art.14a ustawy

II.Sposoby uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych

reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 marca 2016 roku w sprawie sposobu uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 408 ze zm.).

Opłaty sądowe w sprawach cywilnych uiszcza się w formie:

1. wpłaty gotówkowej bezpośrednio w kasie sądu właściwego dla podjęcia czynności procesowej, z którą wiąże się uiszczenie opłaty sądowej, lub sądu, za pośrednictwem którego, zgodnie z obowiązującymi przepisami, wnosi się pismo podlegające opłacie sądowej;
2. znaków opłaty sądowej;
3. bezgotówkowej:
   1. na rachunek bieżący dochodów sądu właściwego dla podjęcia czynności procesowej, z którą wiąże się uiszczenie opłaty sądowej, lub sądu, za pośrednictwem którego, zgodnie z obowiązującymi przepisami, wnosi się pismo podlegające opłacie sądowej,
   2. za pomocą mechanizmów gwarantujących nieodwołalne zainicjowanie procedury wpłaty oraz identyfikację wnoszącego opłatę sądową, udostępnionych przez system teleinformatyczny Ministerstwa Sprawiedliwości obsługujący płatności, z tym zastrzeżeniem, iż:
      • w elektronicznym postępowaniu upominawczym opłaty sądowe uiszcza się wyłącznie za pomocą mechanizmów gwarantujących nieodwracalne zainicjowanie procedury opłacenia pisma i identyfikację wnoszącego opłatę sądową, udostępnionych przez system teleinformatyczny obsługujący to postępowanie.
      • w postępowaniu rejestrowym o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego opłatę sądową od wniosku składanego drogą elektroniczną przy wykorzystaniu formularzy elektronicznych lub wzorców dokumentów udostępnionych w systemie teleinformatycznym uiszcza się wyłącznie za pomocą mechanizmów gwarantujących nieodwracalne zainicjowanie procedury opłacenia pisma i identyfikację wnoszącego opłatę sądową, udostępnionych przez system teleinformatyczny obsługujący to postępowanie.
      • jeżeli w elektronicznym postępowaniu upominawczym oraz w postępowaniu rejestrowym o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego wszczętym na skutek wniosku składanego drogą elektroniczną przy wykorzystaniu formularzy elektronicznych lub wzorców dokumentów udostępnionych w systemie teleinformatycznym osoba składająca pozew lub wniosek równocześnie składa więcej niż jedno pismo podlegające opłacie sądowej, jest dopuszczalne jednoczesne uiszczenie sumy opłat sądowych od poszczególnych pism podlegających opłacie sądowej.

III. Wysokość opłat:

• pobranie całej opłaty - art. 18 ustawy;
• pobranie części opłaty - art. 19 ustawy;
• we wszystkich rodzajach spraw - art. 22 - 25b ustawy;
• w sprawach z zakresu prawa cywilnego i rodzinnego - art. 26 - 27b; 37, 38 ustawy;
• w sprawach gospodarczych - art. 29 - 34a ustawy;
• w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych - art. 35, 36 ustawy;
• w sprawach z zakresu prawa rzeczowego - art. 39 - 41 ustawy;
• w sprawach z zakresu prawa o księgach wieczystych - art. 42 - 48 ustawy;
• w sprawach z zakresu prawa spadkowego - art. 49 - 51 ustawy;
• w sprawach z zakresu działania Krajowego Rejestru Sądowego - art. 52 - 64 ustawy;
• w innych sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nieprocesowym - art. 65 - 67b ustawy;
• w postępowaniu zabezpieczającym - art. 68, 69 ustawy;
• w postępowaniu egzekucyjnym - art. 70 - 73 ustawy;
• w postępowaniu upadłościowym, układowym i naprawczym - art. 74 - 76b ustawy;
• opłaty kancelaryjne - art. 77, 78 ustawy.

IV. Zwolnienie od kosztów sądowych:

1. z mocy ustawy:
   1. zwolnienie podmiotowe - art. 94, 96, 97 ustawy;
   2. zwolnienie przedmiotowe - art. 95, 98, 98a, 99 ustawy;
2. z mocy postanowienia Sądu:

   Sąd może zwolnić stronę od kosztów sądowych w całości lub w części.

   Strona zwolniona od kosztów w całości nie uiszcza opłat sądowych i nie ponosi w toku postępowania wydatków.

   Częściowe zwolnienie od kosztów może polegać na zwolnieniu od poniesienia albo ułamkowej lub procentowej ich części, albo określonej kwoty, albo niektórych opłat lub wydatków. Może też polegać na przyznaniu zwolnienia co do pewnej części roszczenia lub co do niektórych roszczeń dochodzonych łącznie; zakres zwolnienia sąd oznacza w postanowieniu. Strona częściowo zwolniona od kosztów sądowych obowiązana jest uiścić opłaty oraz ponieść wydatki w wysokości nie objętej przyznanym zwolnieniem.

   Zwolnienie od kosztów sądowych ma charakter tymczasowy co oznacza, że koszty które obciążałyby stronę ponosi Skarb Państwa, jednakże w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji sąd orzeknie o nich na podstawie art. 113 ustawy.

   Wniosek o przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych należy zgłosić na piśmie lub ustnie do protokołu, w sądzie, w którym sprawa się toczy lub ma być wytoczona. Osoba fizyczna, która nie ma miejsca zamieszkania w siedzibie tego sądu, może złożyć wniosek w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce swego zamieszkania, a sąd ten ma obowiązek przesłania wniosku sądowi właściwemu. W każdym wypadku (również, gdy wniosek złożony został do protokołu) do wniosku należy dołączyć oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby fizycznej ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych sporządzone według ustalonego wzoru. Wzór oświadczenia określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 31 stycznia 2006 roku w sprawie określenia wzoru oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby fizycznej ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym (Dz.U. 2015.574 j.t.) i jest on nieodpłatnie udostępniany w Biurze Obsługi Interesanta Sądu Okręgowego w Białymstoku.

   Zwolnienia od kosztów sądowych może domagać się:

   1. osoba fizyczna - art. 100 - 102 ustawy;
   2. osoba prawna - art. 103 ustawy;
   3. organizacje społeczne, których zadanie nie polega na prowadzeniu działalności gospodarczej - art. 104 ust. 2 ustawy;

UWAGA!!! Jeżeli okaże się, iż okoliczności na podstawie, których stronie zostało przyznane zwolnienie od kosztów sądowych nie istniały lub przestały istnieć, sąd cofa zwolnienie od kosztów sądowych - art. 110 ustawy. W obu wypadkach strona ma obowiązek uiścić wszystkie opłaty i zwrócić wydatki, przy czym sąd może obciążyć ją tym obowiązkiem jedynie częściowo, stosownie do zmiany, jaka nastąpiła w jej sytuacji majątkowej.

Stronę, która uzyskała zwolnienie od kosztów sądowych na podstawie świadomego podania nieprawdziwych okoliczności, sąd, cofając zwolnienie, skazuje na grzywnę w wysokości do 1.000 zł. Osobę, która ponownie zgłosiła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych świadomie podając nieprawdziwe okoliczności, sąd, odrzucając wniosek, skazuje na grzywnę w wysokości do 2.000 zł (art. 111 ust. 1 i 2 u.ok.s.c.)

Informacje na temat opłat sądowych w postępowaniach cywilnych znajdują się także na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.

Opłaty kancelaryjne: Za zaświadczenia i inne dokumenty wydawane na wniosek - opłatę kancelaryjną pobiera się w kwocie 20 zł za każde rozpoczęte 10 stron wydanego dokumentu.

Opłatę od wniosku o wydanie kopii dokumentu, znajdującego się w aktach sprawy, pobiera się w kwocie 20 złotych za każde rozpoczęte 20 stron wydanej kopii.

Opłaty sądowe w sprawach karnych

Sąd Okręgowy w Białymstoku informuje, iż zgodnie z ustawą z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (Dz.U. 1983 nr 49 poz. 223 j.t. ze zm.) oraz rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 maja 2003 r. w sprawie wysokości zryczałtowanej równowartości wydatków w sprawach z oskarżenia prywatnego (Dz. U. z dnia 13 czerwca 2003 r. Nr 104 poz. 980) w sprawach karnych uiszcza się opłaty od następujących wniosków i próśb:

Opłaty wyżej wymienione uiszcza się wraz ze złożeniem wniosku lub prośby. Do wniosku lub prośby dołącza się dowód wpłacenia opłaty do kasy sądowej. W razie wznowienia postępowania opłata od wniosku w tym przedmiocie podlega zwrotowi art. 15 pkt. 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (Dz.U. 1983 nr 49 poz. 223 j.t. ze zm.).

Za wydanie kopii dokumentów z akt sprawy pobiera się opłatę w wysokości 1 zł za każdą stronę kopii. W przypadku wydania kopii na informatycznym nośniku danych opłatę tę powiększa się o 6 zł za każdy wydany nośnik.

Za wydanie uwierzytelnionego odpisu z akt sprawy pobiera się opłatę w wysokości 6 zł za każdą stronę uwierzytelnionego odpisu.