Skarga na naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki
Skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki ma na celu przeciwdziałanie przewlekłości w czasie trwania postępowania.
Zasady i tryb wnoszenia oraz rozpoznawania skargi reguluje ustawa z dnia 17.06.2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr. 179 poz. 1843 ze zm.)
Przepisy ustawy stosuje się odpowiednio, gdy na skutek działania lub bezczynności sądu albo komornika sądowego doszło do naruszenia prawa strony do przeprowadzenia i zakończenia bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy egzekucyjnej lub innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego.
Kiedy mamy do czynienia z przewlekłością postępowania w rozumieniu powołanej wyżej ustawy i co stanowi przedmiot badania w postępowaniu wszczętym na skutek skargi?
Przewlekłość postępowania ma miejsce wówczas, gdy postępowanie w sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. W następstwie wniesionej skargi ocenie poddaje się terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd, w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia oraz czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Uwzględnia się przy tym charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.
Kto jest uprawniony do wniesienia skargi?
Uprawnionym do wniesienia skargi jest:
- w postępowaniu karnym - strona oraz pokrzywdzony, nawet jeśli nie jest stroną;
- w postępowaniu cywilnym - strona, interwenient uboczny i uczestnik postępowania;
- w postępowaniu sądowo-administracyjnym - skarżący oraz uczestnik postępowania na prawach strony;
- w postępowaniu egzekucyjnym oraz w innym postępowaniu dotyczącym wykonania orzeczenia sądowego - strona oraz inna osoba realizująca swoje uprawnienia w tym postępowaniu.
Który sąd jest właściwy do rozpoznania skargi?
Sądem właściwym do rozpoznania skargi jest sąd przełożony nad sądem, przed którym toczy się postępowanie.
Jeżeli skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed sądem rejonowym i sądem okręgowym - właściwy do jej rozpoznania w całości jest sąd apelacyjny.
Jeżeli skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed sądem okręgowym i sądem apelacyjnym - właściwy do jej rozpoznania w całości jest sąd apelacyjny.
Jeżeli skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed sądem apelacyjnym lub Sądem Najwyższym - właściwy do jej rozpoznania jest Sąd Najwyższy.
Sądem właściwym do rozpoznania skargi dotyczącej przewlekłości postępowania egzekucyjnego lub innego postępowania dotyczącego wykonania orzeczenia sądowego jest sąd okręgowy, w którego okręgu prowadzona jest egzekucja lub wykonywane są inne czynności, a gdy egzekucja lub inne postępowanie dotyczące wykonania orzeczenia sądowego prowadzone jest w dwu lub więcej okręgach - sąd, w okręgu którego dokonano pierwszej czynności.
Jaki jest termin na złożenie skargi?
Skargę należy wnieść w trakcie postępowania, którego skarga dotyczy. Wyjątkiem jest możliwość złożenia skargi przez osoby, które przed dniem 16 marca 2005 roku złożyły skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu zarzucając naruszenie prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie, jeżeli skarga do trybunału została wniesiona w toku postępowania, którego dotyczy i jeśli trybunał nie wydał postanowienia w przedmiocie dopuszczalności skargi. W takim przypadku należy też wskazać datę wniesienia skargi do trybunału.
Jakie wymogi formalne powinna spełniać skarga?
Skarga powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego to znaczy zawierać:
- określenie sądu, do którego jest kierowana;
- imię i nazwisko lub nazwę skarżącego, jego przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
- określenie rodzaju pisma jako skarga na naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki;
- datę i podpis skarżącego albo jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
- wymienienie załączników.
Ponadto powinna ona koniecznie zawierać żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie, której skarga dotyczy, przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie.
Skarga ponadto może zawierać żądanie wydania sądowi rozpoznającemu sprawę zalecenia podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności oraz zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej.
Jaka jest opłata od skargi?
Skarga podlega stałej opłacie w wysokości 200 złotych. Jeśli skargę wniosło kilka osób, każda z nich uiszcza opłatę oddzielnie. Jeżeli została uiszczona jedna opłata bez odpowiedniego wskazania, uznaje się, że wniosła ją osoba wymieniona jako pierwsza w skardze. Uwzględniając lub odrzucając skargę, sąd z urzędu zwraca uiszczoną od niej opłatę.
Rozstrzygnięcie skargi:
Sąd wydaje orzeczenie w przedmiocie skargi w terminie 2 miesięcy od daty jej złożenia. Skargę niezasadną Sąd oddala.Uwzględniając natomiast skargę Sąd stwierdza ,że w postępowaniu, którego skarga dotyczy nastąpiła przewlekłość postępowania. Na żądanie skarżącego Sąd może zalecić podjęcie przez sąd rozpoznający sprawę co do istoty odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie oraz przyznać od Skarbu Państwa a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika - od komornika, sumę pieniężną w wysokości od 2.000 złotych do 20.000 złotych.
Strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika. Postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, co do stwierdzenia przewlekłości postępowania.
Kiedy można ponownie wystąpić ze skargą?
Skarżący może wystąpić z nową skargą w tej samej sprawie po upływie 12 miesięcy zaś w sprawie egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego - po upływie 6 miesięcy, od daty wydania przez sąd orzeczenia w przedmiocie wniesionej wcześniej skargi. W przypadku odrzucenia skargi niespełniającej wymogów formalnych skarżący może wystąpić z nową skargą w tej samej sprawie.
Strona, która nie wniosła skargi na przewlekłość postępowania może dochodzić - na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) - naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości, po prawomocnym zakończeniu postępowania co do istoty sprawy.
