Postanowienie z dnia 21 października 2009 roku, sygn. akt VIII Waz 85/09

Znak płatnego parkowanianie jest wyłącznie znakiem informacyjnym, alenakłada równieżna kierowcę obowiązek uiszczenia opłaty. Niedopełnienie tego obowiązku wyczerpuje znamiona wykroczenia z art. 92 § 1 kw.

Postanowienie z dnia 21 października 2009 r.

VIII Waz 85/09

Sąd Okręgowy w Białymstoku

po rozpoznaniu w dniu 21 października 2009 r.

w sprawie A.S.

obwinionego z art. 92 § 1 k.w.

zażalenia Straży Miejskiej w Białymstoku na postanowienie Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 12 maja 2009 r. /sygn. akt XIII W 1711/09/

w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania

na podst. art. 437 § 1 k.p.k.

postanawia:

zaskarżone postanowienie uchylić i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu w Białymstoku do ponownego rozpoznania

Uzasadnienie:

            W dniu 05 maja 2009 r. do Sądu Rejonowego w Białymstoku XIII Wydział Grodzki wpłynął wniosek o ukaranie A.S. sporządzony przez Straż Miejską w Białymstoku o to, że w dniu 12 marca 2009 r. o godz. 11.15 nie zastosował się do znaku drogowego i parkował bez wniesienia opłaty pojazd marki Nissan na ul. Lipowej w Białymstoku w miejscu gdzie obowiązuje znak D – 44 ,,strefa parkowania” tj. za wykroczenie z art. 92 § 1 k.w.

            Sąd Rejonowy Sąd Grodzki w Białymstoku postanowieniem z dnia 12 maja 2009 r. (Sygn. akt XIII W 1711/09) na podstawie art. 5 § 1 pkt 2 k.p.w. odmówił wszczęcia postępowania w tej sprawie.

            W uzasadnieniu wydanego orzeczenia wskazał, iż nie można osobie nie stosującej się do obowiązku wynikającego ze znaku D – 44 ,,strefa parkowania” przypisać popełnienia wykroczenia z art. 92 § 1 k.w.  Istotą zachowania sprawcy nie jest bowiem niezastosowanie się do znaku drogowego lecz nieuiszczenie należności za postój.

            Zażalenie od powołanego orzeczenia wniosła Straż Miejska w Białymstoku, która zaskarżyła postanowienie w całości wnosząc o jego uchylenie i wszczęcie postępowania w sprawie.

            Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła:

1. na podstawie art. 438 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w. obrazę przepisu prawa materialnego tj. art. 92 § 1 k.w. polegającą na mylnym przyjęciu, iż czyn, którego dopuścił się A.S., poprzez nie zastosowanie się do znaku drogowego i parkowanie bez wniesienia opłaty w miejscu, gdzie obowiązuje znak D – 44 ,,strefa parkowania”, opisany we wniosku o ukaranie z dnia 5 maja 2009 r. nie zawiera znamion ustawowych wykroczenia – nie stosowania się do znaku drogowego.
2. na podstawie art. 438 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w. obrazę przepisów postępowania majacą wpływ na treść postanowienia, a mianowicie art. 5 § 1 pkt 2 k.p.w.  poprzez błędne uznanie, iż w sprawie z wniosku z dnia 05 maja 2009 r. o ukaranie A.S. za wykroczenie z art. 92 § 1 k.w. zaistniała negatywna przesłanka procesowa, powodująca odmowę wszczęcia postępowania, podczas gdy okoliczności sprawy wskazują, ze zostało popełnione wykroczenie.

Uzasadniając swoje stanowisko Straż Miejska podniosła, iż przepis art. 92 § 1 k.w., zgodnie z którym wykroczenie popełnia ten, kto nie stosuje się do znaku lub sygnału drogowego, nie określa kategorii znaków drogowych z naruszeniem których związana jest odpowiedzialność karna.

Niezastosowanie się polega na niepodporządkowaniu się dyrektywie płynącej ze znaku drogowego. Znaki i sygnały wyrażają ostrzeżenia, zakazy, nakazy lub informacje (art. 7 ust. 1 ustawy prawo o ruchu drogowym).

W ocenie skarżącego powołany przepis art. 92 § 1 k.w. odnosi się więc zarówno do znaku zakazu, nakazu jak też i do znaków informujących, które zawierają w swej treści elementy zakazu, a prawidłowość takiej wykładni potwierdza wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 stycznia 2004 r. (Sygn. akt P 9/03).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

            Zażalenie o ile zmierza do uchylenia zaskarżonego orzeczenia jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy uznał, iż przy rozpoznaniu wniesionego środka odwoławczego wyłoniło się zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy a sprowadzające się do rozstrzygnięcia czy zakres penalizacji określony w art. 92 § 1 k.w. obejmuje również nieprzestrzeganie znaku D – 44 ,,strefa parkowania” opisanego w § 58 ust. 4  Rozporządzenia Ministra Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170, poz. 1393 z póź. zm.).

Z treści wniesionego zażalenia wynika, że skarżący dostrzegał również potrzebę rozstrzygnięcia tego zagadnienia prawnego przez Sąd Najwyższy z uwagi na wątpliwości co prawidłowej wykładni przepisu art. 92 § 1 kw i jego prejudycjalne znaczenie dla kształtowania się przyszłego orzecznictwa.

Kwestia niestosowania się do oznakowania miejsc parkowania wzbudzała bowiem w praktyce liczne spory, które wymagały interwencji Trybunału Konstytucyjnego. Była też rozbieżnie interpretowana w praktyce sądowej.

Z tych też względów za potrzebą rozstrzygnięcia tego zagadnienia prawnego przez Sąd Najwyższy wypowiedział się również Sąd Okręgowy, zwłaszcza, że niejednolite w tym przedmiocie są również opracowania doktryny.

Z jednej strony podnosi się bowiem, że nieuiszczenie opłaty za parkowanie w strefie płatnego parkowania, do której wjazd jest oznaczony znakiem D – 44 ,,strefa parkowania” nie wyczerpuje znamion wykroczenia z art. 92 § 1 k.w.

W strefie tej zabroniony jest postój pojazdu bez wniesienia opłaty (§ 58 ust. 4 rozporządzenia w sprawie znaków i sygnałów drogowych). Znak D – 44 informuje o tym, że za postój pojazdu pobierana jest opłata i nie zawiera żadnych zakazów.

Znak D – 44 jest zatem znakiem informacyjnym i podaje jedynie kierującemu wiadomość, że wjeżdża do strefy, w której za postój pobierana jest opłata. Obowiązek opłaty nie wynika jednak ze znaku, a z uchwały rady gminy (mista) - art. 13 b ust. 3 i 4 Ustawy o drogach publicznych z dnia 25 marca 1985 r. (Dz. U. Nr  07.19.115 j.t. z póź. zm.).

Ponadto w art. 92 § 1 k.w. inny jest również przedmiot ochrony. Dobrem w nim chronionym są bezpieczeństwo i porządek w ruchu drogowym. Postój pojazdu w miejscu niedozwolonym niewątpliwie narusza porządek, a niekiedy i bezpieczeństwo tego ruchu, natomiast trudno powiedzieć, by porządek ten był zagrożony w wyniku nieuiszczenia opłaty za postój w miejscu do tego przeznaczonym (R.A. Stefański, Skutki prawne nieuiszczenia należności za płatne parkowanie pojazdu PnD 1999, nr 11).

Z drugiej strony należy zauważyć i co również podkreślił Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu orzeczenia z dnia 27 stycznia 2004 r. (Sygn. akt P 9/03), że znak informacyjny może pełnić jednocześnie funkcję informacyjną i zakazującą. Elementem ustawowej regulacji „ruchu drogowego” jest także pojęcie „postoju pojazdu”, który w swoim zakresie obejmuje stan faktyczny związany z „parkowaniem samochodu” w strefie, w której za postój pobierana jest opłata ( art. 2 pkt 30 ustawy). Zatem znak drogowy informujący o wjeździe do strefy, w której zabroniony jest postój bez wniesienia opłaty, bez wątpienia normuje pewien element ruchu drogowego, którego zasady regulowane są przez prawo o ruchu drogowym.

Z kolei w art. 45 ust. 1 pkt 4 tejże ustawy zakazuje się wprost wykorzystywania drogi publicznej lub poszczególnych jej części w sposób niezgodny z przeznaczeniem. Uwzględniając okoliczność, że strefa płatnego parkowania obejmuje – stanowiące części takiej drogi – miejsca przeznaczone na płatny postój, uznać należy, że wynikająca z tego znaku norma prawna mieści się w zakresie regulacji wyznaczonej treścią art. 1 ustawy – Prawo o ruchu drogowym.

Trybunał Konstytucyjny nie wypowiedział się jednak wprost czy znak D – 44 pełni pełni jedynie funkcję informacyjną czy również zakazującą.

Uznał bowiem, że odpowiedź na tak postawione pytanie dotyczyłoby sfery interpretacji (wykładni) art. 92 § 1 k.w. i tym samym wykraczałoby poza kompetencje Trybunału Konstytucyjnego.

Choć pojawiły również opinie, że z przytoczonych fragmentów uzasadnienia orzeczenia wynika, że  Trybunał Konstytucyjny pośrednio wypowiedział się dostatecznie jasno, że  postój w oznakowanej strefie płatnego parkowania bez wniesienia opłaty jest wykroczeniem z art. 92 § 1 kw. (M. Bojarski, W. Kadecki „ Kodeks Wykroczeń – Komentarz” W – wa 2005, wydawnictwo C. H. Beck str. 553 – 555).

Z uwagi na pojawiające się wątpliwości co prawidłowej wykładni przepisu art. 92 § 1 kw w odniesieniu do postoju pojazdu w strefie płatnego parkowania oznakowanej znakami D – 44”strefa parkowania” Sąd Okręgowy w Białymstoku w dniu 17 czerwca 2009 r. na podstawie art. 441 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w. przekazał Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy, a mianowicie:

,,Czy zakres znamienia „kto nie stosuje się do znaku” określonego w art. 92 § 1 kw obejmuje również postój pojazdu w strefie płatnego parkowania oznakowanej znakami D – 44 ,,strefa parkowania” określonym w § 58 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz.U.Nr 170, poz. 1393 z póź. zm.), bez uiszczenia opłaty.”

Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 23 września 2009 r. po rozpoznaniu przedstawionego zagadnienia prawnego odmówił podjęcia uchwały, uznając, iż treść przepisu art. 92 § 1 kw jest jednoznaczna i nie daje podstaw do powzięcia wątpliwości związanych z jego wykładnią. W uzasadnieniu wydanego orzeczenia wyraził jednak jednoznaczne stanowisko, że znak płatnego parkowania nie jest wyłącznie znakiem informacyjnym, ale nakłada również na kierowców obowiązek uiszczenia opłaty, a w konsekwencji  nieuiszczenie opłaty za parking wyczerpuje znamiona wykroczenia. Z informacją, prawnie połączony jest bowiem nakaz określonego zachowania.

„Niestosowanie się do znaku lub sygnału drogowego w rozumieniu art. 92 § 1 k.w., penalizowane przez ten przepis, nie oznacza wyłącznie przekroczenia zakazu lub nakazu wyrażonego w treści tego znaku lub sygnału, lecz stanowi brak zachowania zgodnego z prawnie określoną dyrektywą postępowania, związaną z konkretnym znakiem lub sygnałem drogowym”.

Zdaniem Sądu Najwyższego warstwa informacyjna tego znaku jest jednoznaczna. Miejsce opatrzone takim znakiem jest miejscem, na którym postój pojazdu jest płatny. Jednak opisując treść tego znaku, legislator zawarł w przepisie § 58 ust. 4 rozporządzenia o znakach i sygnałach drogowych dyrektywę znacznie dalej idącą niż tylko prostą informację o odpłatności za postój pojazdu w takiej strefie. Stwierdził bowiem, że w takiej strefie zabroniony jest postój pojazdu bez

wniesienia opłaty – z wyłączeniami przewidzianymi w dalszej części tego przepisu. Nadanie takiego restrykcyjnego charakteru dyrektywie związanej ze znakiem „D – 44” oznacza, że wprost i jednoznacznie wyraża on zarówno informację o strefie parkowania za opłatą, jak i zakaz parkowania bez uiszczenia opłaty przewidzianej za parkowanie w takiej strefie.

Sąd Okręgowy stanowisko to w pełni podziela. W tym stanie rzeczy zaskarżone orzeczenie odmawiające wszczęcia postępowania na tej podstawie, że czyn wskazany we wniosku o ukaranie nie zawiera znamion wykroczenia z art. 92 § 1 kw jako błędne i pozbawione podstawy prawnej ostać się nie może i podlega uchyleniu.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy po dokonaniu kontroli formalnej złożonego przez Straż Miejską w Białymstoku wniosku o ukaranie winien zatem podjąć czynności przewidziane w art. 59 § 2 kpw.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy postanowił jak na wstępie.