Wyrok Sądu Okręgowego z dnia 31 października 2012 roku o sygn. akt VIII Ka 621/12

Szczegóły

Opublikowano: poniedziałek, 10, grudzień 2012 11:52

Dopiero szczegółowe, precyzyjne ustalenie obszaru działań do których był upoważniony oskarżony i stwierdzenie, że konkretna decyzja wykraczała poza zakres jego umocowania (ustawowego bądź pozaustawowego) daje podstawę do przyjęcia w opisie przypisanego czynu, ze podsądny „przekroczył przysługujące mu uprawnienia”.

Sąd Okręgowy w Białymstoku VIII Wydział Karny Odwoławczy (…)

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2012 roku

sprawy Lecha K.

oskarżonego o czyn z art. 231 § 2 k.k. w zw. z art. 231 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku 

z dnia 26 kwietnia 2012 roku, sygn. akt VII K 1003/11

I. Zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że z opisu czynu przypisanego oskarżonemu eliminuje sformułowanie „i przekroczył przysługujące mu uprawnienia”.

II. W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy.

III. Zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem opłaty za II instancję i obciąża go pozostałymi kosztami procesu za postępowanie odwoławcze w kwocie 70 (siedemdziesięciu) złotych.

UZASADNIENIE

Lech K. stanął pod zarzutem tego, że w dniu 07 sierpnia 2008 roku w Białymstoku, będąc jako kierownik Referatu w Departamencie Ochrony Środowiska i Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Białymstoku, osobą upoważnioną do załatwiania w imieniu Prezydenta Miasta Białegostoku spraw należących do zakresu działania wymienionego referatu, w tym do wydawania decyzji administracyjnych, nie dopełnił swoich obowiązków i przekroczył przysługujące mu uprawnienia w ten sposób, iż wydał z upoważnienia Prezydenta Miasta Białegostoku decyzję z dnia 7.08.2008 roku, sygn. OSGK.I.6113/16/08 o zezwoleniu na zmianę lasu na użytek rolny gruntów położonych w Białymstoku w obrębie 15 Bagnówka na działce nr 192/81 na powierzchni 3,4388 ha nie informując przełożonego, iż wnioskodawczyni jest jego znajomą, która to okoliczność mogła wywołać wątpliwości co do jego bezstronności oraz pomimo nie powiadomienia jednego ze współwłaścicieli w/w nieruchomości o toczącym się postępowaniu w sprawie wydania zgody na zmianę lasu na użytek rolny, pomimo braku decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację wymienionego przedsięwzięcia, pomimo nie przeprowadzenia postępowania dowodowego w zakresie zasadności złożonego wniosku o odlesienie nieruchomości z przeznaczeniem na powiększenie gospodarstwa rolnego, w tym istnienia przesłanek określonych w treści art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 28.09.2001 roku o lasach w postaci szczególnie uzasadnionych potrzeb właścicieli lasów, czym działał na szkodę interesu publicznego, przy czym czynu tego dopuścił się w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez właścicieli nieruchomości w postaci wzrostu wartości tej nieruchomości w wyniku zmiany przeznaczenia gruntu,

tj. o czyn z art. 231 § 2 k.k. w zw. z art. 231 § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2012 roku w sprawie sygn. akt VII K 1003/11 oskarżonego Lecha K. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za to na podstawie art. 231 § 2 k.k. w zw. z art. 231 § 1 k.k. skazał go na karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. oraz art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił tytułem próby na okres 3 (trzech) lat.

Zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem opłaty i obciążył go pozostałymi kosztami sądowymi w kwocie 2505,70 (dwóch tysięcy pięciuset pięciu złotych 70/100) złotych.

Powyższy wyrok na zasadzie art. 444 k.p.k. oraz art. 425 § 1 i 2 k.p.k. zaskarżyła obrońca oskarżonego w całości.

Na zasadzie art. 427 § 1 i 2 k.p.k. i art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego w Białymstoku zarzuciła:

1. błędy w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mające wpływ na jego treść, polegające na przyjęciu, iż:
   • X.  była znajomą oskarżonego, która to okoliczność mogła wywołać wątpliwość co do bezstronności oskarżonego przy rozpoznaniu sprawy;
   • oskarżony przekroczył swoje uprawnienia wydając z upoważnienia Prezydenta Miasta Białegostoku decyzję o zezwoleniu na zmianę lasu na użytek rolny;
   • oskarżony nie przeprowadził postępowania dowodowego;
   • przyjęcie, iż okolicznością obciążającą oskarżonego był fakt warunkowego umorzenia postępowania o czyn z art. 231 § 2 k.k., w sytuacji gdy minął okres próby;
2. obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie:
   • art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. polegającą na dokonaniu ustaleń w sposób jednostronnie niekorzystny dla oskarżonego, z przekroczeniem zasady swobodnej oceny dowodów;
   • art. 413 § 1 pkt 1 k.p.k. polegającą na wewnętrznej sprzeczności pomiędzy określeniem przypisanego oskarżonemu czynu a wyjaśnieniem przyjętej kwalifikacji prawnej.

W oparciu o podniesione zarzuty obrońca oskarżonego na zasadzie art. 427 § 1 k.p.k. wniosła o to, aby Sąd odwoławczy korzystając z uprawnień przewidzianych w art. 437 § 1 i 2 k.p.k. zmienił zaskarżony wyrok Sądu I instancji, orzekł odmiennie co do istotny sprawy i uniewinnił oskarżonego Lecha K. od popełnienia zarzucanego mu czynu, ewentualnie przekazał sprawę Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest częściowo zasadna, ale jedynie w tym zakresie, w jakim obrońca oskarżonego kwestionuje prawidłowość przyjęcia przez Sąd I instancji, że Lech K. przekroczył swoje uprawnienia. W pozostałym zakresie, jako bezzasadna, nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, iż Sąd I instancji wydając zaskarżony wyrok w całości zaakceptował opis czynu i jego kwalifikację prawną zaproponowaną przez oskarżyciela publicznego w akcie oskarżenia. Tym samym uznał, iż Lech K. swoim zachowaniem przekroczył przysługujące mu uprawnienia. Analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, iż takie ustalenia nie znajdują oparcia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym.

Bezsprzecznym jest, że Lech K. i na mocy upoważnienia nr 0r.I.0113/87/06 z dnia 06 grudnia 2006 roku był uprawniony do załatwiania w imieniu Prezydenta Miasta Białegostoku spraw należących do zakresu działania Referatu Ochrony Środowiska, a w szczególności do wydawania decyzji administracyjnych, postanowień i zaświadczeń (k. 17). Jednocześnie z załączonego do akt sprawy zakresu czynności pracownika wynika, iż do zakresu obowiązków i uprawnień Lecha K. należało m.in. podpisywanie decyzji, postanowień i zaświadczeń w sprawach należących do kompetencji Referatu, zgodnie z upoważnieniem Prezydenta Miasta (k. 16 – 16v), a nadto wydawanie zezwoleń na zmiany użytkowania gruntów leśnych na rolne (k. 14 – 15v). Nie ulega zatem wątpliwości, iż oskarżony był uprawniony do rozpoznania wniosku E.  o zezwolenie na dokonanie zmiany gruntu leśnego na użytek rolny i wydania w tej sprawie decyzji administracyjnej, co zresztą uczynił. Na marginesie podnieść należy, iż w sprawozdaniu z kontroli akt sprawy nr OSGK.I.6113/16/08 dotyczącej wydania zezwolenia na zmianę użytkowania gruntów leśnych wskazano wprost, że Lech K. – Kierownik Referatu Ochrony Środowiska wydając decyzję zezwalającą na zmianę użytku z leśnego na rolę działał w granicach upoważnienia Prezydenta Miasta Białegostoku (k. 30 – 32v).

Wszystkie powyższe okoliczności jednoznacznie przemawiają za uznaniem, iż oskarżony wydając decyzję z dnia 07 sierpnia 2008 roku nie przekroczył swoich uprawnień, jak przyjął to Sąd I instancji. Analiza pisemnych motywów zaskarżonego wyroku prowadzi do wniosku, iż przedmiotowe uchybienie powstało na skutek bezkrytycznego podejścia Sądu orzekającego do opisu czynu zaproponowanego przez oskarżyciela publicznego. Rację ma bowiem skarżąca, że w uzasadnieniu orzeczenia w żaden sposób nie można odnaleźć ustaleń dotyczących przekroczenia przez Lecha K. przysługujących mu uprawnień.

Uwzględniając powyższe Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że z opisu czynu przypisanego oskarżonemu wyeliminował sformułowanie „i przekroczył przysługujące mu uprawnienia”. W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymał w mocy nie stwierdzając w nim takich uchybień, które przemawiałyby za koniecznością zmiany orzeczenia poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu bądź jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Zdaniem Sądu Okręgowego poza wyżej omówionym uchybieniem, Sąd orzekający poprawnie ustalił stan faktyczny. Co istotne, ustalenia faktyczne oparł na ujawnionych na rozprawie głównej dowodach, zaś te powiązane ze sobą dowody należycie rozważył, czemu dał wyraz w pisemnych motywach zaskarżonego orzeczenia. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd I instancji wyciągnął jedyne możliwe do przyjęcia, logiczne wnioski, w oparciu o które przypisał oskarżonemu popełnienie czynu z art. 231 § 2 k.k. w zw. z art. 231 § 1 k.k.

Nie można zatem zgodzić się z apelacją, że ustalenie, iż X.  była znajomą oskarżonego było błędne. Już tylko z powołanego wyżej sprawozdania z kontroli sporządzonego w dniu 22 kwietnia 2009 roku wynika, iż z uwagi na potwierdzoną przez Lecha K. znajomość z wnioskodawczynią, powinien on zgłosić powyższy fakt swoim bezpośrednim przełożonym, albowiem stosownie do art. 24 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego okoliczność ta mogłaby stanowić podstawę do wyłączenia go z prowadzenia przedmiotowego postępowania (k. 30 – 32v). Przedmiotowa kwestia została również podniesiona na spotkaniu dotyczącym wydanej przez oskarżonego decyzji w dniu 09 kwietnia 2009 roku. Wówczas zastępca Prezydenta Miasta Białegostoku poinformował Lecha K., że powinien powiadomić, że wniosek dotyczy jego znajomych i z tego powodu wyłączyć się od sprawy (k. 33 – 34). Z powyższego wynika, iż fakt znajomości Lecha K. i X. bynajmniej nie był tajemnicą. W tym stanie rzeczy sama li tylko okoliczność, iż w/wymienieni niejako na potrzeby niniejszego postępowania istnieniu takiej znajomości zaprzeczali, nie mógł być decydujący jak chciałaby tego obrońca.

Podobnie nie sposób zgodzić się z zarzutem, że błędne jest ustalenie Sądu, iż oskarżony nie przeprowadził postępowania dowodowego. Powyższa okoliczność wynika nie tylko z zeznań X (k. 203v – 204v), ale również z decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Białymstoku z dnia 11 marca 2011 roku (403.4/F – 9/8/11), na mocy której stwierdzono nieważność decyzji Prezydenta Miasta Białegostoku z dnia 7 sierpnia 2008 roku, znak OSGK.I.6113/16/08 w przedmiocie zezwolenia na zamianę lasu na użytek rolny gruntów położonych w Białymstoku w obrębie 15 Bagnówka, stanowiących część działki nr geod. 192/81 (k. 210 – 211v). W uzasadnieniu przedmiotowej decyzji wskazano jednoznacznie, że decyzja z dnia 7 sierpnia 2008 roku zapadła bez przeprowadzenia postępowania dowodowego w zakresie zasadności złożonego wniosku o odlesienie działki z przeznaczeniem na powiększenie gospodarstwa rolnego. W dalszej zaś części podniesiono: „Można nawet stwierdzić, że jest to decyzja wydana bez jakiegokolwiek postępowania” (k. 211). Oczywistym jest zatem, że przeciwne twierdzenia skarżącej nie mogły zostać uwzględnione.

W tym miejscu podkreślić należy, że argumentacja obrońcy zawarta w apelacji w dużej mierze stanowi powtórzenie wyjaśnień oskarżonego i ogranicza się do twierdzenia, że podejmowane przez niego czynności wynikały z obowiązującej wówczas praktyki. Z kolei „pewne niedociągnięcia” w prowadzonym przez oskarżonego postępowaniu obrońca tłumaczy brakiem doświadczenia. W istocie rzeczy, to właśnie w nieuwzględnieniu przez Sąd orzekający wyjaśnień Lecha K.  autor apelacji dopatruje się obrazy przepisów postępowania.

Zdaniem Sądu Okręgowego, nie może stanowić uchybienia procesowego dokonanie przez Sąd Rejonowy takiej, a nie innej oceny poszczególnych dowodów. Jeśli bowiem z uzasadnienia orzeczenia wynika, że Sąd uznał wyjaśnienia oskarżonego za niewiarygodne, przy czym w sposób logiczny i kompleksowy wskazał powody swego stanowiska, to nieuwzględnienie okoliczności wynikających z powyższego dowodu nie stanowi naruszenia przepisów postępowania, w tym art. 4 k.p.k. i art. 7 k.p.k., których naruszenie zarzuciła apelująca. Znamiennym jest, iż Sąd I instancji w sposób bardzo dokładny i skrupulatny przeanalizował wyjaśnienia oskarżonego, poświęcając im tyle samo uwagi, co pozostałym dowodom. Zatem o jakimkolwiek faworyzowaniu jednych dowodów kosztem drugich w ogóle nie może być mowy.

Co więcej, należy kategorycznie stwierdzić, iż Lech K. pracując w Urzędzie Miejskim w Białymstoku przez 8 lat na stanowisku kierownika Referatu Ochrony Środowiska i niejednokrotnie samodzielnie prowadząc poszczególne postępowania doskonale zdawał sobie sprawę w jaki sposób powinien postąpić w sprawie wniosku X. Już tylko świadek wskazała, iż oskarżony w ogóle nie powinien był wydać decyzji o zezwoleniu na zmianę lasu na użytek rolny w tej sprawie (k. 203v). Tymczasem ilość i waga popełnionych przez Lecha K. uchybień, które zostały dostrzeżone nie tylko w ramach kontroli wewnętrznej (k. 30 – 32v), ale również przez Najwyższą Izbę Kontroli Delegaturę w Białymstoku (k. 47, 54 – 58), które ostatecznie skutkowały stwierdzeniem jej nieważności przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Białymstoku (k. 210 – 211) nakazuje inną ich ocenę, aniżeli w kategoriach „pewnych niedociągnięć”, a mianowicie jako niedopełnienie obowiązków.

Konkludując stwierdzić należy, że ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy nie wykazują błędów natury faktycznej (niezgodności z treścią dowodów, pominięcia pewnych dowodów) lub logicznej (błędów rozumowania i wnioskowania albo sprzeczności z doświadczeniem życiowym lub wskazaniami wiedzy). W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy na podstawie zebranego i wszechstronnie ocenionego materiału dowodowego dokonał prawidłowych, wolnych od błędów ustaleń faktycznych, a w ich ocenie nie sposób dopatrzyć się żadnych luk czy niejasności. Wbrew zatem twierdzeniom skarżącej zebrany w sprawie materiał dowodowy i wnioski wypływające z jego analizy, omówione powyżej, pozwalają na jednoznaczne przyjęcie winy oskarżonego w popełnieniu przypisanego mu czynu, z modyfikacją wynikającą z orzeczenia Sądu odwoławczego.

Z uwagi na zakres zaskarżenia, tj. w całości, Sąd Okręgowy dokonał również oceny rozstrzygnięcia w zakresie orzeczonej wobec oskarżonego kary jednego roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat próby. W tym miejscu podkreślić należy, iż skarżąca de facto zarzutu rażącej niewspółmierności kary nie wyartykułowała, wskazując jedynie (w ramach zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych), iż Sąd I instancji w sposób błędny przyjął za okoliczność obciążającą fakt warunkowego umorzenia postępowania o czyn z art. 231 § 2 k.k. w sytuacji, gdy minął okres próby.

O ile powyższa okoliczność nie budzi wątpliwości (zestawienie pisemnych motywów wyroku – k. 658 i aktualnej karty karnej – k. 671), o tyle zdaniem Sądu Okręgowego pozostała ona bez wpływu na wysokość orzeczonej wobec oskarżonego kary. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego rażąca niewspółmierność kary występuje wtedy, gdy kara orzeczona nie uwzględnia w należyty sposób stopnia społecznej szkodliwości przypisywanego czynu oraz nie realizuje wystarczająco celów kary. Pojęcie niewspółmierności rażącej oznacza znaczną, wyraźną i oczywistą, a więc niedającą się zaakceptować dysproporcję między karą wymierzoną a karą sprawiedliwą (zasłużoną). Przesłanka rażącej niewspółmierności kary jest spełniona tylko wtedy, gdy na podstawie ustalonych okoliczności sprawy, które powinny mieć decydujące znaczenie dla wymiaru kary, można przyjąć, iż zachodzi wyraźna różnica między karą wymierzoną a karą, która powinna zostać wymierzona w wyniku prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2007 roku w sprawie sygn. akt SNO 75/07, Lex 569073).

Przenosząc powyższe na stan faktyczny niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż orzeczona przez Sąd I instancji kara w należyty sposób uwzględnia stopień społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu czynu oraz realizuje cele kary, o jakich mowa w art. 53 k.k. Bezsprzecznym jest bowiem, iż Sąd orzekający poza uwzględnieniem tego, że przeciwko oskarżonemu toczyło się postępowanie karne w sprawie z art. 231 § 2 k.k., które zakończyło się warunkowym umorzeniem postępowania, uwzględnił również rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiar wyrządzonej szkody będącej skutkiem wydania decyzji oraz właściwości osobiste sprawcy (k. 658). Nie dopatrując się zatem w orzeczonej wobec oskarżonego karze rażącej niewspółmierności, Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok w tym zakresie utrzymał w mocy. 

O opłacie za postępowanie przed Sądem II instancji orzeczono na podstawie art. 8 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. Nr 49, poz. 223, z późn. zm.), zaś o pozostałych kosztach procesu za postępowanie odwoławcze orzeczono na mocy art. 636 § 1 k.p.k. Przy czym na pozostałe koszty procesu złożył się koszt uzyskania informacji o osobie z Krajowego Rejestru Karnego w kwocie 50 złotych (art. 618 § 1 pkt 10 k.p.k. w zw. z § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 sierpnia 2003 roku w sprawie określenia wysokości opłaty za wydanie informacji z Krajowego Rejestru Karnego – Dz. U. 2003r., Nr 151, poz. 1468) oraz koszt doręczeń wezwań i innych pism w kwocie 20 złotych (art. 618 § 1 pkt 1 k.p.k. w zw. z § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 roku w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym – Dz. U. 2003r., Nr 108, poz. 1026 z późn. zm.).