Wyrok z dnia 14 grudnia 2009 roku, sygn. akt V U 1500/09

Art.29§1 i 2 Ordynacji podatkowej w zw. z art. 31 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych nie może być podstawą prawną  do obciążenia żony odpowiedzialnością  materialną za nieopłacenie przez męża podlegającego ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej składek na te ubezpieczenia.

WYROK z dnia 14 grudnia 2009 roku

V U 1500/09

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

po rozpoznaniu w dniu 07 grudnia 2009 roku w Białymstoku

sprawy Z.Z. 

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w Białymstoku

o zapłatę składek

na skutek odwołania Z.Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Białymstoku

z dnia  1 lipca 2009 roku

Nr  DRK/010000/NIP5441150197, Nr 833/2009 

1. zmienia zaskarżoną decyzję w pkt. 1 w ten sposób, że ustala, iż Z.Z. na jej podstawie nie odpowiada za zaległe składki na :
   1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych  za miesiące : VIII - XII 1999 r.  I - IV 2000 r. , XII 2008 r. i I 2009 r.
2. Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego za miesiące: XI - XII 1999 r., I - X 2000 r. i IV 2009 r,.
3. Fundusz Pracy  za miesiące VIII - XII 1999 r., I - IV 2000 r. i IV  2009r.
4. zmienia zaskarżoną decyzję w pkt. 2 i ustala, że A.M.-Z. nie odpowiada za nieopłacone przez jej męża Z.Z. składki,
5. oddala odwołanie w pozostałej części,
6. odstępuje od obciążania wnioskodawcy Z.Z. kosztami zastępstwa procesowego. 

Uzasadnienie

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Białymstoku decyzją z dnia 1.07.2009 r.  stwierdził, że Z.Z. zalega z opłatą składek na ubezpieczenia społeczne za następujące okresy: VIII 1999, IX 1999 - IV 2000, I - III 2003, XII 2008, I 2009, III - V 2009,  w kwocie 11.640,63zł.  na Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego za okresy : XI 1999, XII 1999 - X 2000, I - III 2003, V 2008, II 2009, IV - V 2009 w kwocie 3849,27zł i na Fundusz Pracy za okresy:  VIII 1999, IX 1999 -IV 2000, I - III 2003, X 2008, I - V 2009 w kwocie 999,36zł. Tą samą decyzją  O/ZUS obciążył jego „współmałżonkę” odpowiedzialnością  za nieopłacone przez niego składki na FUS w okresie XII 2008, I 2009, III - IV 2009, na FUZ w okresie: II 2009, IV - V 2009 i na FP za X 2008 i I - V 2009.

Wg uzasadnienia decyzji  Z. Z. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej podlegał obowiązkowym  ubezpieczeniom od 1.07.1999 r. do 31.10.2000 r. , od 1.12.2002 r. do 31.03.2003 r. i podlega im od 8.02.2008 r. Jego obowiązkiem było i jest opłacanie w terminie składek. Nie dopełnił go w miesiącach wskazanych w sentencji decyzji. Za zadłużenie powstałe po zawarciu związku małżeńskiego  odpowiada jego żona. Odpowiedzialność ta ma charakter solidarny. Wynika to z art. 110 § 1 i 2  Ordynacji podatkowej.

W odwołaniu od tego orzeczenia Z. Z. podał, że nie wie czego ZUS od niego chce. W sierpniu 2003 r. otrzymał zawiadomienie, że uregulował wszystkie należności za lata 1998 - 2003. Przy okazji wyszło na jaw, że podlegał wówczas ubezpieczeniom jako rolnik. Ponadto prawnicy z Warszawy wyjaśnili mu, że nie mógł wówczas podlegać ubezpieczeniom, gdyż jego działalność miała charakter sporadyczny.

Na podstawie takich zarzutów w sposób dorozumiany zażądał zmiany zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

odwołanie Z.Z.  jest częściowo zasadne.

Przesłane Sądowi  akta ubezpieczeniowe zawierają 11 kartek. Jednak na podstawie takiego szczątkowego materiału dowodowego należy uznać decyzję z 1.07.2009 r.  za częściowo błędną. Są to jednak błędy kardynalne. Urzędnik państwowy wydający w imieniu organu decyzję powinien zapoznać się z aktami prawnymi mającymi  w sprawie zastosowanie.

Wg O/ZUS A.M.-Z. jako „współmałżonka” Z.Z.  (po polsku żona)  na podstawie art. 31 ustawy z dnia 31.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych  w zw. z  art. 29 § 1 i 2  ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa odpowiada majątkiem wspólnym stanowiącym ustawową wspólność majątkową za część nieopłaconych  przez niego składek .

Ubezpieczony ożenił się z nią 26.07.2008 r.  (k-22). Organ rentowy nie przedstawił żadnego dowodu na okoliczność ustania tego małżeństwa. Brak jest też dowodu na wspólne prowadzenie przez małżonków Z. działalności gospodarczej  lub istnienie współpracy  między nimi przy jego prowadzeniu  przez  Z. Z..

Na mocy art. 6 ust. 1 pkt 5  ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych  obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu  podlegają osoby prowadzące pozarolniczą  działalność oraz osoby z nimi współpracujące. Taki obowiązek  istnieje od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności  i trwa do dnia jej zaprzestania. Składkę powinien opłacić ten kto prowadzi taką działalność. Płatnik (podatnik)  wg art. 26 Ordynacji podatkowej odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań składkowych składki. W przypadku płatnika żonatego ta odpowiedzialność obejmuje jego majątek odrębny oraz majątek wspólny płatnika i jego małżonka.

Na podstawie art. 29 § 1 i 2  Ordynacji  nie można więc obciążyć odpowiedzialnością żony lub męża płatnika. Pomiędzy odpowiedzialnością  osobistą a rzeczową istnieje różnica. Powołanie się w uzasadnieniu decyzji  na treść art. 110 § 1  Ordynacji jest nieporozumieniem. Przepis ten dotyczy odpowiedzialności małżonka rozwiedzionego a nie pozostającego  w związku.

Zdaniem Sądu, organ rentowy nie wskazał żadnej rzeczywistej podstawy prawnej odpowiedzialności A.M.-Z. za zadłużenie męża. Z tego względu Sąd zmienił pkt. II decyzji w całości i ustalił, że ona za nie nie odpowiada.

Decyzją z 1.07.2009 r. O/ZUS uznał, że Z. Z. zalega z opłatą składek na FUS, FUZ i FP.

Z oryginalnych akt ubezpieczeniowych wynika, że decyzją z 5.07.2005 r. stwierdził, że Z.Z. podlegał od 1.07.1999 r.  do 10.04.2000 r.  obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz zobowiązał go do opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy za ten okres. Sąd Okręgowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 3.10.2005 r. (V U 2044/05) oddalił odwołanie Z. Z. od tego orzeczenia. Konsekwencją tego powinno było być zapłacenie przez niego zaległych składek dobrowolnie lub przymusowo. Niestety, przez 4 lata nie zostało wszczęte żadne postępowanie egzekucyjne przeciwko niemu.

Na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy z  dnia 13.10.1998 r.  o systemie ubezpieczeń społecznych  Zakład ma obowiązek wydania decyzji m.in.  w sprawie przebiegu ubezpieczeń a także wymiaru składek i ich poboru.

Kwestia podlegania ubezpieczeniom od 1.07.1999 r. do 10.04.2000r.  oraz wysokość składek za ten okres została rozstrzygnięta  decyzją z  5.07.2005 r.

Zgodnie z treścią art.  83a ustawy prawo lub zobowiązanie stwierdzone decyzją ostateczną Zakładu ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeśli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono  okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji i które mają wpływ na to prawo lub zobowiązanie. W sprawie rozstrzygniętej orzeczeniem właściwego Sądu  Zakład na podstawie nowych dowodów lub okoliczności  może wydać we własnym zakresie decyzję określającą zobowiązanie, jeśli jest to korzystne dla zainteresowanego.

Z akt sprawy nie wynika, aby O/ZUS wszedł w posiadanie jakiegoś nowego dowodu lub  wykrył okoliczność istniejącą  przed 5.07.2005 r.  W tej sytuacji  przypominanie ubezpieczonemu, że  zalega ze składkami za okres od sierpnia 1999 r. do kwietnia 2000 r. było niedopuszczalne.

Pomimo tego, że  w postępowaniu przed organem rentowym nie obowiązuje powaga rzeczy osądzonej to nie ulega wątpliwości , że nie może on wydawać decyzji  w sprawach już rozstrzygniętych.

Gdyby uznać stanowisko O/ZUS za prawidłowe, to mógłby on wydawać co miesiąc decyzję  w sprawie wysokości zaległych  składek zamiast ściągać je w postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Z tego powodu Sąd uznać, że Z. Z. nie może odpowiadać  za zaległe składki  za okres VIII 1999 - IV 2000 r.  na podstawie decyzji z 1.07.2009r.

Jeśli chodzi o pozostałe okresy  to jego odwołanie co do zasady  nie zasługuje na uwzględnienie . Wójt Gminy S. podał, że 
Z. Z. był wpisany do  prowadzonej przez niego ewidencji działalności gospodarczej od 14.10.1999 r.  do 6.11.2000 r.  (k-42).W ewidencji prowadzonej przez Prezydenta B.  był wpisany od  1.10.2002 r. do 31.03.2003 r.  (k-36). W 2003 r.  nie podlegał żadnym innym ubezpieczeniom i dlatego objęcie go ubezpieczeniami w styczniu, lutym i marcu było prawidłowe. Podobnie sprawa przedstawiała się z latami 2008 i 2009. W trakcie procesu  ubezpieczony przedstawił dowody  opłacania składek w 2009 r. Na żądanie Sądu O/ZUS  podał w jaki sposób zostały one  zarachowane. W związku z tym, że te opłaty dotyczą także okresów wymienionych  w zaskarżonej decyzji  należało ją w tym zakresie zmienić.

Na podstawie zebranych w sprawie dowodów  i analizy stanu prawnego Sąd uznał  zaskarżoną decyzję za częściowo błędną. Z tego względu na mocy art. 477¹⁴ § 1 i 2 k.p.c. orzekł jak w wyroku.