Postanowienie z dnia 29 grudnia 2009 roku, sygn. akt VIII Kz 769/09

Przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym na okres do 3 m-cy należy zawsze do sądu rejonowego, w okręgu którego prowadzi się postępowanie.

Postanowienie z dnia 29 grudnia 2009 r.

VIII Kz 769/09

Sąd Okręgowy w Białymstoku VIII Wydział Karny Odwoławczy        

po rozpoznaniu w dniu 29 grudnia 2009 r. w sprawie A.B. podejrzanego o czyn z art. 258§1 kk i inne

zażalenia Prokuratury Apelacyjnej w Białymstoku na postanowienie Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 24 grudnia 2009 r. (sygn. akt III Kp 2920/09)

w przedmiocie właściwości

na podst. art. 437§ 2 kpk

p o s t a n a w i a:

zaskarżone postanowienie uchylić i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu w Białymstoku do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e:

            Sąd  Rejonowy w Łomży postanowieniem z dnia 8 lutego 2008 r. (Sygn. akt II Kp 57/08) zastosował wobec podejrzanego A.B. środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na okres 14 dni od dnia zatrzymania (k.193 - 194). W dniu 17 grudnia 2009 r. podejrzany A.B. został zatrzymany.

            W dniu 23 grudnia 2009 r. do Sądu Rejonowego w Białymstoku wpłynął wniosek rzecznika oskarżenia o przedłużenie tymczasowego aresztowania wobec podejrzanego na okres 3 miesięcy od daty zatrzymania – tj. do dnia 17 marca 2010 roku.

            Sąd Rejonowy w Białymstoku zaskarżonym postanowieniem uznał się niewłaściwym do rozpoznania przedmiotowego wniosku i przekazał go wedle właściwości Sądowi Okręgowemu w Opolu.

          Powyższe orzeczenie zaskarżył prokurator zarzucając mu obrazę przepisów postępowania, a mianowicie art. 263§1 i 2 kpk, poprzez uznanie, iż każdorazowo właściwym do przedłużenia okresu tymczasowego aresztowania na okres do 12 m-cy jest sąd pierwszej instancji właściwy do merytorycznego rozpoznania sprawy, podczas gdy wykładnia art. 263§2 kpk w świetle treści art. 263§1 kpk prowadzi do wniosku, że przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym na okres do 3 m-cy należy zawsze do sądu rejonowego, w okręgu którego prowadzi się postępowanie. 

            Wskazując na powyższą podstawę prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego merytorycznego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Białymstoku. 

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

            Sąd Okręgowy w pełni podzielił stanowisko skarżącego, notabene poparte orzecznictwem sądowym oraz zapatrywaniami doktryny, iż przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym na okres do 3 m-cy należy zawsze do sądu rejonowego, w okręgu którego prowadzi się postępowanie. Podkreślić należy, iż tego rodzaju interpretacja art. 263§1 i 2 kpk wynika przede wszystkim z wykładni językowej wspomnianych przepisów, która ma pierwszeństwo przed wykładnią funkcjonalną i systemową (m.in. W. Wróblewski: Rozumienie prawa i jego wykładnia, Wrocław 1990, s. 86; M. Zieliński: Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2002, s. 317). I tak, zauważyć należy, iż art. 263§2 kpk mówi o „terminie określonym w §1”. Ten ostatni przepis posługuje się natomiast sformułowaniem „termin na okres nie dłuższy niż 3 miesiące”. W tej sytuacji nie powinno budzić wątpliwości, że w art. 263§2 kpk mowa jest o terminie 3 miesięcznym, nie zaś o terminie tymczasowego aresztowania określonym w postanowieniu o zastosowaniu tego środka po raz pierwszy w danej sprawie.      

          Dodać należy, iż na gruncie kodeksu postępowania karnego wyrażenie „stosuje tymczasowe aresztowanie” nie jest utożsamiane z „zastosowaniem tymczasowego aresztowania po raz pierwszy”. Analiza art. 250§2 kpk oraz art. 251§1-2 kpk nie pozostawia wątpliwości, że środek ten „stosuje” zarówno sąd orzekający o zastosowaniu tymczasowego aresztowania, jak również sąd orzekający o przedłużeniu tymczasowego aresztowania na dalszy okres. W tym ostatnim przypadku „przedłużenie" tymczasowego aresztowania nie jest niczym innym jak jego "stosowaniem" na dłuższy okres. Podobnie też użyte w art. 426§3 kpk określenie „o zastosowaniu środka zapobiegawczego" dotyczy zarówno zastosowania w toku postępowania odwoławczego takiego środka po raz pierwszy, każdego kolejnego zastosowania środka zapobiegawczego, jak i zastosowania takiego środka na dalszy okres, jeśli z uwagi na charakter środka należy określić czas jego trwania (por. m.in. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26.09.2002 r., sygn. akt I KZP 32/02, OSNKW 2002/11-12/97).             

          W konsekwencji uznać należy, iż użyte w art. 263§1 kpk wyrażenie „stosując tymczasowe aresztowanie” nie powinno być ograniczane wyłącznie do postanowienia o zastosowaniu tymczasowego aresztowania po raz pierwszy w danej sprawie.

Powyższy wywód skłania Sąd Okręgowy do podzielenia stanowiska, zgodnie z którym zarówno sąd działający w trybie wskazanym w art. 263§1 kpk, jak i sądy przedłużające tymczasowe aresztowanie w trybie określonym w § 2-4 tego przepisu, mogą stosować ten środek wielokrotnie w ramach przyznanych im okresów jego stosowania, jak i jednorazowo na cały możliwy okres, w zależności od wykazanej potrzeby jego trwania (por. m.in. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Zakamycze, 2003, wyd. III. Komentarz do art. 263 kpk).

Podobny pogląd zaprezentował Prof.  P. Hofmański (P.Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek - Komentarz do Kodeksu postępowania karnego, teza. 12 do art. 263 kpk), stwierdzając, że przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym na okres 3 miesięcy należy zawsze do Sądu Rejonowego, w okręgu którego prowadzi się postępowanie.

Stanowisko to zostało ugruntowane już w praktyce Sądu Okręgowego w Białymstoku co znalazło swój wyraz chociażby w postanowieniach z dnia 16 stycznia 2008 r. wydanych w sprawach VIII Kz 16/08 , VIII Kz 17/08 i VIII Kz 543/09.

Niewątpliwie w chwili obecnej Sądem Rejonowym, w którego okręgu prowadzi się postępowanie jest Sąd Rejonowy w Białymstoku. Wprawdzie śledztwo w przedmiotowej sprawie zostało wszczęte i było początkowo prowadzone przez Prokuraturę Okręgową w Łomży, jednak w dniu 28.05.2008 r. przejęła je do dalszego prowadzenia Prokuratura Krajowa Wydział I Zamiejscowy w Białymstoku, a obecnie po reorganizacji prowadzone jest przez Wydział V do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Prokuratury Apelacyjnej w Białymstoku.

Z tych też względów orzeczono jak na wstępie.