Postanowienie z dnia 30 września 2010 roku, sygn. akt II Ca 608/10

Ograniczenie własności nieruchomości ustanowione na podstawie art. 35 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy (z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (j.t. Dz.U. z 1974 r., Nr 10, poz. 64 ze zm.) to szczególnego rodzaju służebność gruntowa, nazywana służebnością publiczną lub służebnością przesyłową, która po wydaniu takiej decyzji administracyjnej powstawała z mocy prawa. Zaznaczyć należy jednak, żeopisane powyżej skutki mogły powstać wyłącznie w sytuacji uzyskania przez decyzję administracyjną cech decyzji ostatecznej. Dopiero bowiem ostateczna decyzja powodowała niemożność ponownego orzekania w tej samej sprawie i tym samym stabilizowała wynikające z niej skutki prawne.

Sytuacja, w której poprzednik prawny wnioskodawcy legitymowałby się ostateczną decyzją administracyjną wydaną w trybie art. 35 ww. ustawy, bądź ważną umową zawartą z właścicielem nieruchomości o ustanowieniu służebności, skutkowałaby koniecznością oddalenia przedmiotowego wniosku o stwierdzenie zasiedzenia służebności. Stwierdzenia nabycia prawa przez zasiedzenie nie można bowiem domagać się na rzecz podmiotu, któremu już dane prawo przysługuje.

POSTANOWIENIE SĄDU OKRĘGOWEGO
W BIAŁYMSTOKU

         z dnia 30 września 2010 roku, sygn. akt II Ca 608/10

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy po rozpoznaniu w dniu 23 września 2010 r. w Białymstoku na rozprawie sprawy z wniosku  PGE Dystrybucja  Spółka Akcyjna  w L. z udziałem Lecha Ryszarda K. i Anety K. o stwierdzenie zasiedzenia służebności na skutek apelacji wnioskodawczyni od postanowienia Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 31 maja 2010 r. sygn. akt II Ns  322/10

postanawia:

1. zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie I w ten sposób , iż stwierdzić , że opisaną w nim służebność nabył przez zasiedzenie Skarb Państwa  z dniem 26 lutego 1985 roku;
2. zasądzić  od uczestników postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwotę 260 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego .

UZASADNIENIE

PGE Dystrybucja B. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. wniosła o stwierdzenie zasiedzenia na rzecz Skarbu Państwa z dniem 31 grudnia 1985 roku służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu, polegającej na posadowieniu słupa energetycznego wraz z odcinkiem linii napowietrznej SN -15 kV typu AFL 3 x 70 mm2 RPZ 5 - Ignatki i przebiegu linii SN - 15 kV typu AFL 3 x 70 mm2 RPZ 5 – I. oraz prawie dostępu do słupa i do linii napowietrznej SN poprzez prawo wjazdu i wejścia do służebności posadowionej na nieruchomości położonej w H. 62/1 oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr 79/6 o powierzchni 0,2489 hektara, dla której w Sądzie Rejonowym w Białymstoku IX Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta nr (…), w której w Dziale II wpisane jest prawo własności na rzecz Lecha Ryszarda K. i Anety K. na zasadzie wspólności ustawowej, która to służebność przysługuje obecnie wnioskodawczyni.

Uczestnik postępowania Lech Ryszard K. nie oponował wnioskowi.

Uczestniczka Aneta K. nie zajęła stanowiska w sprawie.

Postanowieniem z dnia 31 maja 2010 roku Sąd Rejonowy w Białymstoku stwierdził, że PGE Dystrybucja B. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. nabyła przez zasiedzenie z dniem 31 grudnia 2005 roku służebność gruntową odpowiadającą treści służebności przesyłu, polegającą na posadowieniu słupa energetycznego wraz z odcinkiem linii napowietrznej SN - 15 kV typu AFL 3 x 70 mm² RPZ 5 – I. i przebiegu linii SN - 15 kV typu AFL 3 x 70 mm² RPZ 5 – I. oraz prawie dostępu do słupa i do linii napowietrznej SN poprzez prawo wjazdu i wejścia do służebności posadowionej na nieruchomości położonej w H. 62/1 oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr 7916 o powierzchni 0,2489 hektara, dla której w Sądzie Rejonowym w Białymstoku IX Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta nr (…), która to działka stanowi własność Lecha Ryszarda K. i Anety K. (wspólność ustawowa) oraz stwierdził, że zainteresowani we własnym zakresie ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i wnioski.

W dniu 25 lutego 1975 roku Naczelnik Urzędu Gminy w Z., po rozpoznaniu wniosku Zjednoczenia Budownictwa Komunalnego w B., na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1953 roku (Dz. U. 1961 Nr 10, poz. 34) o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości oraz punktu 22a Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 listopada 1972 roku w sprawie przekazania niektórych spraw do właściwości naczelników gmin oraz prezydiów rad narodowych miast nie stanowiących powiatów i ich organów, zezwolił Zjednoczeniu Budownictwa Komunalnego na wybudowanie na gruntach stanowiących własność prywatną linii elektrycznej SN - 15 kV w H.. Wśród właścicieli nieruchomości, przez które miała być poprowadzona linia elektryczna, położonych we wsi H., wskazanych w załączniku do niniejszej decyzji, przy działce oznaczonej numerem geodezyjnym 79, wpisany jest poprzednik prawny uczestnika postępowania  Ż. Zygmunt, syn Józefa. Fakt wybudowania linii elektrycznej SN - 15 kV w latach 70-tych potwierdza także mapa poinwentaryzacyjna sieci energetycznej, sporządzona w dniu 9 maja 2005 roku, po wybudowaniu linii 15 kV w 2005 roku. Protokołem odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji robót inwestycyjnych z dnia 31 grudnia 1975 roku, przedmiotowy słup energetyczny wraz z odcinkiem linii napowietrznej SN - 15 kV został przekazany Zakładowi Energetycznemu B. Przedsiębiorstwo Państwowe. Od chwili przekazania linii protokołem z dnia 31 grudnia 1975 roku, została ona przyjęta do eksploatacji i od tej pory była nieprzerwanie użytkowana oraz eksploatowana przez przedsiębiorstwo. Przedmiotowa linia energetyczna została ujęta w księdze inwentarzowej Przedsiębiorstwa jako środek trwały. Przedsiębiorstwo korzystało z przedmiotowych urządzeń poprzez ich inwentaryzację, co oznacza, że znalazło się w posiadaniu służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu.

Na mocy zarządzenia numer 184/Org/93 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993 roku oraz aktu przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną, dokonanego aktem notarialnym z dnia 12 lipca 1993 r., Rep. A nr 2413/93, a także sprostowania aktu przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną oraz zmiany statutu spółki, dokonanych aktem notarialnym z dnia 28  lipca 1993 roku, Rep. A 2753/93, przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład Energetyczny B. w B. zostało przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Zakład Energetyczny B. Spółka Akcyjna w B.. Zakład Energetyczny B. S.A. został następnie zbyty na rzecz wnioskodawcy umową aportowego zbycia przedsiębiorstwa sporządzoną aktem notarialnym dnia 30.06. 2007 r. Rep. A nr 55 16/2007.

Zygmunt Ż., wskazany w załączniku do decyzji z dnia 25 lutego 1975 roku jako właściciel działki oznaczonej numerem geodezyjnym 79, zbył umową o dożywocie, sporządzoną aktem notarialnym w dniu 25 marca 1999 roku Rep. A nr 2233/99 m.in. działkę oznaczoną numerem geodezyjnym 79/6 na rzecz swojego syna Tomasza Ż., a następnie Tomasz Ż. zbył ją umową sprzedaży sporządzoną aktem notarialnym w dniu 12 marca 2003 roku Rep. A nr 2467/02 na rzecz uczestników postępowania, którzy w dniu 16 lipca 2004 roku wystąpili do Zakładu Energetycznego z wnioskiem o określenie warunków przyłączeniowych, po czym zawarli z Zakładem umowę o przyłączenie, wskutek czego na działce nr geodezyjny 79/6 wybudowano nowe słupy energetyczne.

W wyniku przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd I instancji stwierdził, że poprzednik prawny wnioskodawcy stał się posiadaczem służebności gruntowej  odpowiadającej treści służebności przesyłu w dniu 31 grudnia 1975 roku, gdyż w tej dacie urządzenia przesyłowe weszły w skład przedsiębiorstwa i od tego czasu przedsiębiorstwo przystąpiło do korzystania z trwałego i widocznego urządzenia.  W tej dacie rozpoczął się bieg terminu zasiedzenia. Sąd I instancji stanął na stanowisku, że poprzednicy prawni wnioskodawcy nie byli w dobrej wierze determinującej stwierdzenie zasiedzenia po upływie 10 lat. Wskazał, że wprawdzie z postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17.12.2008 roku, I CSK 171/08 wynika, że objęcie przez przedsiębiorstwo państwowe cudzej nieruchomości w posiadanie na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości w celu budowy urządzeń przesyłowych uzasadnia przyjęcie dobrej wiary tego przedsiębiorstwa jako posiadacza służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, jednak podkreślił, że decyzja z dnia 25.02.1975 r. wydana na podstawie art. 35 ww. ustawy wywłaszczeniowej została wydana dla Zjednoczenia Budownictwa Komunalnego, a nie dla poprzedników prawnych wnioskodawcy. W konsekwencji, zdaniem Sądu I instancji, tylko Zjednoczenie Budownictwa Komunalnego można by uznać za będące w dobrej wierze. Ponadto zdaniem tego Sądu poprzednik prawny wnioskodawcy jako profesjonalista powinien wiedzieć, że w myśl art. 245 § 2 kc dla ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego konieczna jest forma aktu notarialnego, na poparcie czego przytoczył uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 06.12.1991 r., III CZP 108/91. W związku z tym poprzednik prawny wnioskodawcy – Zakład Energetyczny Białystok Przedsiębiorstwo Państwowe - był posiadaczem w złej wierze, wobec czego zasiedzenie mogło nastąpić dopiero po upływie 20 lat. Z uwagi na zmianę w tym czasie przepisów dotyczących okresów zasiedzenia i wydłużenie terminu zasiedzenia dla posiadania w złej wierze do 30 lat, stwierdzenie zasiedzenia w niniejszej sprawie mogło nastąpić dopiero po upływie tego wydłużonego terminu, to jest na dzień 31.12.2005 roku. Sąd Rejonowy wskazał, że dokonał zasiedzenia na rzecz PGE Dystrybucja B. Sp. z o. o., mimo tego, iż w dacie upływu terminu zasiedzenia ten podmiot jeszcze nie istniał, gdyż wymienienie w sentencji orzeczenia innego podmiotu spowodowałoby szereg komplikacji natury prawnej.

Apelację od powyższego postanowienia złożył wnioskodawca zaskarżając je w całości. Zarzucił mu:

1. naruszenie prawa materialnego, tj.:

1. art. 7 k.c. w zw. z art. 172 § 1 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i błędną wykładnię, wskutek nieuznania, pomimo istnienia domniemania dobrej wiary, które nie zostało przez stronę przeciwną obalone, że w momencie objęcia w posiadanie wnioskodawczyni była w dobrej wierze;
2. art. 35 w zw. z art. 4 ustawy o sposobie i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz. U. 1961, Nr 10, poz. 34) poprzez ich błędną wykładnię, mianowicie nieuznanie, że decyzja wywłaszczeniowa jest decyzją przedmiotową, a nie podmiotową i odnosi skutek wobec każdoczesnego posiadacza urządzeń;

2. naruszenie przepisów prawa procesowego,  tj.:

1. art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie, wskutek przytoczenia orzeczenia na poparcie swojego stanowiska, wydanego w oparciu o odmienny stan faktyczny oraz wskutek stwierdzenia zasiedzenia na rzecz PGE Dystrybucja B. Sp. z o. o. w czasie, w którym w/w jeszcze nie istniała;
2. art. 234 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie tego artykułu, mianowicie pominięcie, iż sąd jest związany domniemaniem do czasu jego obalenia, które w niniejszej sprawie nie nastąpiło;
3.  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez przemilczenie w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia kwestii domniemania prawnego dobrej wiary, którym sąd jest związany do czasu jego obalenia.

Wskazując na powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w całości poprzez orzeczenie, iż Skarb Państwa nabył przez zasiedzenie z dniem 31.12.1985 r. służebność gruntową odpowiadającą treści służebności polegającą na posadowieniu słupa energetycznego wraz z odcinkiem linii napowietrznej SN - 15 kV typu AFL 3 x 70 mm² RPZ 5 – I. i przebiegu linii SN - 15 kV typu AFL 3 x 70 mm² RPZ 5 – I. oraz prawie dostępu do słupa i do linii napowietrznej SN poprzez prawo wjazdu i wejścia do służebności posadowionej na nieruchomości położonej w H. 62/1 oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr 79/6 o powierzchni 0,2489 ha, dla której w Sądzie Rejonowym w Białymstoku IX Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta nr (…), która to działka stanowi własność Lecha Ryszarda K. i Anety K. (współwłasność ustawowa) oraz rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej, w tym kosztach zastępstwa procesowego według norm przepisanych; ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach instancji odwoławczej, w tym o kosztach zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

SĄD OKRĘGOWY ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Apelacja okazała się zasadna.

Analiza zaskarżonego orzeczenia poprzez pryzmat zarzutów apelacji i materiału dowodowego zebranego w sprawie prowadzi do wniosku, że Sąd pierwszej instancji dopuścił się zarzucanych mu naruszeń, wobec czego zaskarżone rozstrzygnięcie  nie mogło się ostać.

Słup energetyczny i odcinek linii napowietrznej, o których mowa we wniosku, zostały wybudowane na podstawie decyzji administracyjnej wydanej w trybie art. 35 ustawy  z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (j.t. Dz.U. z 1974 r., Nr 10, poz. 64 ze zm.). Przepis ten w ustępie 1 przewidywał, że przedsiębiorstwa państwowe mogły za zezwoleniem naczelnika gminy - a w miastach prezydenta lub naczelnika miasta (dzielnicy) - zakładać i przeprowadzać na nieruchomościach, zgodnie z zatwierdzoną lokalizacją szczegółową, ciągi drenażowe, przewody służące m.in. do przesyłania elektryczności oraz urządzenia techniczne łączności i sygnalizacji, a także inne podziemne lub nadziemne urządzenia techniczne niezbędne do korzystania z tych przewodów i urządzeń. Stanowił  również w ustępie 2, że osobom upoważnionym przez właściwy organ, instytucję lub przedsiębiorstwo  państwowe przysługuje prawo dostępu do tych przewodów i urządzeń w celu wykonywania czynności związanych z ich konserwacją. Przepis ten we wskazanych w nim okolicznościach dawał zatem podstawę do ograniczenia własności nieruchomości, mieszczącego się w granicach szeroko rozumianego pojęcia wywłaszczenia. Skutkiem ostatecznej decyzji administracyjnej wydanej na podstawie tego przepisu było zaś ustanowienie trwałego obowiązku znoszenia przez właściciela stanu ukształtowanego przebiegiem zainstalowanego urządzenia przesyłowego. W orzecznictwie i literaturze wyrażany jest pogląd, że ograniczenie własności nieruchomości ustanowione na podstawie art. 35 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy to szczególnego rodzaju służebność gruntowa, nazywana służebnością publiczną lub służebnością przesyłową, która po wydaniu takiej decyzji administracyjnej powstawała z mocy prawa. Zaznaczyć należy jednak, żeopisane powyżej skutki mogły powstać wyłącznie w sytuacji uzyskania przez decyzję administracyjną cech decyzji ostatecznej. Dopiero bowiem ostateczna decyzja powodowała niemożność ponownego orzekania w tej samej sprawie i tym samym stabilizowała wynikające z niej skutki prawne.

Z materiału dowodowego zebranego w sprawie nie wynika, by decyzja administracyjna z dnia 25 lutego 1975 roku, na którą powoływał się wnioskodawca, uzyskała cechy decyzji ostatecznej. Jednocześnie nic nie wskazuje na to, by między poprzednikiem prawnym wnioskodawcy a właścicielem nieruchomości doszło do zawarcia umowy o ustanowienie określonej służebności. W tej sytuacji nie ma uzasadnionych podstaw, by twierdzić, że doszło do skutecznego ustanowienia tzw. służebności przesyłowej na rzecz poprzednika prawnego wnioskodawcy, co z kolei pozwala na analizę materiału dowodowego pod kątem zaistnienia przesłanek zasiedzenia służebności. Sytuacja, w której poprzednik prawny wnioskodawcy legitymowałby się ostateczną decyzją administracyjną wydaną w trybie art. 35 ww. ustawy, bądź ważną umową zawartą z właścicielem nieruchomości o ustanowieniu służebności, skutkowałaby koniecznością oddalenia przedmiotowego wniosku o stwierdzenie zasiedzenia służebności. Stwierdzenia nabycia prawa przez zasiedzenie nie można bowiem domagać się na rzecz podmiotu, któremu już dane prawo przysługuje. Jak jednak wskazano, w rozpoznawanej sprawie taka sytuacja nie wystąpiła.

Wbrew ocenie Sądu Rejonowego okoliczności sprawy uzasadniają przyjęcie dobrej wiary poprzednika prawnego wnioskodawcy. Zgodnie z przyjętą w orzecznictwie i literaturze  definicją dobrej wiary można ją przypisać  posiadaczowi wyłącznie wówczas, gdy  pozostaje on w usprawiedliwionym okolicznościami przekonaniu, że przysługuje mu prawo władania rzeczą. Posiadanie służebności jest zaś odrębną postacią posiadania niż posiadanie rzeczy. Nie obejmuje ono władania rzeczą, ale faktyczne korzystanie z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności. Jak wynika z materiału dowodowego zebranego w sprawie, do wzniesienia urządzeń przesyłowych na nieruchomości wskazanej we wniosku i korzystania z niej w sposób odpowiadający służebności przesyłu przez przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład Energetyczny B. doszło w następstwie wydania przez właściwy organ decyzji administracyjnej w trybie art. 35 ustawy wywłaszczeniowej zezwalającej Zjednoczeniu Budownictwa Komunalnego w B. na budowę urządzeń przesyłowych. Następnie przedmiotowy słup energetyczny wraz z odcinkiem linii napowietrznej został przekazany przez pierwotnego adresata decyzji na majątek Zakładu Energetycznego B.. Decyzja wydana w trybie art. 35 cytowanej ustawy to szczególny przypadek wywłaszczenia, co wynika z treści art. 4 tej ustawy i tym samym ,zdaniem Sądu Okręgowego, odnosi skutek wobec danej rzeczy, a nie wobec podmiotu, na rzecz którego została wydana. Również w orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd,  że decyzja wydana w oparciu o art. 35 ustawy wywłaszczeniowej dotyczy każdoczesnego przedsiębiorcy przesyłowego wstępującego w miejsce pierwotnego adresata decyzji, a obowiązki należące do istoty tego ograniczenia ciążą na każdoczesnym właścicielu nieruchomości (zob. uzasadnienie uchwały SN z dnia 20.01.2010 r., III CZP 116/09, LEX nr 537076; uzasadnienie wyroku SN z dnia 21.02.2009 r., II CSK 394/08, LEX nr 491553). Dalszą konsekwencją omawianego uregulowania jest zaś wyłączenie możliwości przypisania podmiotowi realizującemu zamierzenie inwestycyjne bezprawności działania, gdyż decyzja wydana na podstawie art. 35 ust. 1 ww. ustawy jest tytułem prawnym dla przedsiębiorstwa przesyłowego do stałego korzystania z nieruchomości wskazanej w decyzji, poprzez umożliwienie mu wstępu na cudzą nieruchomość w celu  założenia a potem eksploatacji i konserwacji urządzeń służących do przesyłu m.in. energii (zob. uzasadnienie wyroku SN z dnia 20.03.2002 r., V CKN 1863/00, LEX nr 530591 i powołana wyżej uchwała SN III CZP 116/09). Nie jest zatem tak, jak błędnie wywiódł Sąd Rejonowy, że wydanie decyzji administracyjnej na Zjednoczenie Budownictwa Komunalnego w B. wyklucza przyjęcie  dobrej wiary po stronie Zakładu Energetycznego B.. Skoro urządzenia wzniesione zgodnie z art. 35 ustawy  zostały przeniesione na rzecz poprzednika prawnego wnioskodawcy i wraz z nimi doszło do przekazania decyzji administracyjnej, to należy przyjąć, że przedsiębiorstwo państwowe Zakład Energetyczny B. w B. znajdowało się wówczas w usprawiedliwionym okolicznościami przekonaniu, że przysługuje mu prawo korzystania z tych urządzeń w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu, a zatem było ono w dobrej wierze (tak też: SN w postanowieniu z dnia 17.12.2008 r., I CSK 171/08, OSNC 2010/1/15). Podkreślenia wymaga przy tym, że decydującą chwilą dla oceny dobrej wiary jest moment objęcia w posiadanie (art. 172 § 1 kc w zw. z art. 292 kc). Zła wiara, która ujawni się po tym momencie, nie ma wpływu na wydłużenie terminu zasiedzenia.

Sąd pierwszej instancji brak dobrej wiary po stronie poprzednika prawnego wnioskodawcy upatrywał również w okoliczności, iż wbrew treści art. 245 § 2 kc  nie dochowano wymaganej formy aktu notarialnego. Na poparcie swego stanowiska przytoczył treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 06.12.1991 roku, III CZP 108/91. Zaznaczyć należy jednak, iż orzeczenie to zostało wydane w odmiennym stanie faktycznym, gdyż dotyczy sytuacji  wejścia w posiadanie nieruchomości nabytej  na podstawie umowy przenoszącej własność zawartej bez zachowania formy aktu notarialnego. Tym samym orzeczenie to nie może mieć zastosowania w rozpoznawanej sprawie i nie może być potwierdzeniem słuszności stanowiska Sądu Rejonowego.

W niniejszej sprawie art. 245 § 2 kc nie ma zastosowania, gdyż dotyczy sytuacji ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego w drodze umowy, a przewidziana w nim forma ad solemnitatem odnosi się wyłącznie do oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia. W rozpoznawanej sprawie  nie doszło do ustanowienia służebności przesyłu na podstawie umowy zawartej między właścicielem nieruchomości a przedsiębiorstwem przesyłowym, lecz zezwolenie na wzniesienie urządzeń przesyłowych wynika z decyzji administracyjnej. Jednocześnie ustawa, a konkretnie art. 245¹ kc, nie zastrzega formy szczególnej dla ważności umowy o przeniesienie ograniczonego prawa rzeczowego. W konsekwencji w rozpoznawanej sprawie dochowanie formy aktu notarialnegonie było wymagane, a dobrej wiary poprzednika prawnego wnioskodawcy nie można rozpatrywać w kontekście zachowania odpowiedniej formy prawnej dla poszczególnych czynności prawnych. Powyższa uwaga dotyczy również przekazania urządzeń na majątek Zakładu Energetycznego Białystok.

W świetle powyższego należy stwierdzić, że domniemanie dobrej wiary (art. 7 kc) nie zostało skutecznie obalone, co pozwala przyjąć, iż poprzednik prawny wnioskodawcy był posiadaczem służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu w dobrej wierze. Zezwolenie na wybudowanie urządzeń przesyłowych, o których mowa we wniosku, zostało wydane w dniu 25 lutego 1975 roku, wobec czego bieg terminu zasiedzenia służebności rozpoczął się z dniem następnym, gdyż wówczas pierwotny adresat decyzji i wstępujący w jego miejsce przedsiębiorca przesyłowy uzyskał uprawnienie do korzystania z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu. Zgodnie z treścią art. 172 § 1 kc w pierwotnym brzmieniu termin zasiedzenia dla posiadaczy w dobrej wierze wynosił lat dziesięć i w okolicznościach niniejszej sprawy upłynął z dniem 26 lutego 1985 roku. W tej dacie z urządzeń przesyłowych wzniesionych na nieruchomości wskazanej we wniosku korzystało przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład Energetyczny B. w B.. Nie mogło ono jednak nabyć służebności gruntowej przez zasiedzenie we własnym imieniu, gdyż korzystało ze służebności przesyłu w ramach zarządu mieniem państwowym na rzecz Skarbu Państwa. Za  taką oceną przemawia treść obowiązującego wówczas art. 128 kc ustanawiającego zasadę tzw. jednolitej własności państwowej i orzecznictwo ukształtowane na gruncie tego przepisu. Zgodnie z dominującym stanowiskiem własność państwowa do dnia 1 lutego 1989 rokumogła przysługiwać wyłącznie Skarbowi Państwa. Dopiero zmiana kodeksu cywilnego dokonana  ustawą z dnia 31 stycznia 1989 roku (Dz.U. z 1989 r., Nr 3, poz. 11), która zniosła zasadę jednolitej własności państwowej, otworzyła dla państwowych osób prawnych, w tym przedsiębiorstw państwowych,  możliwość nabywania dla siebie własności  nieruchomości i innych praw rzeczowych. W konsekwencji korzystanie przez przedsiębiorstwo państwowe z nieruchomości w sposób odpowiadający treści służebności gruntowej, prowadzące do zasiedzenia służebności gruntowej przed dniem 1 lutego 1989 r., stanowiło podstawę do nabycia tej służebności przez Skarb Państwa (zob. uchwała SN z dnia 22 października 2009 r.III CZP 70/09, OSNC 2010/5/64).

Mając powyższe na uwadze należało zmienić zaskarżone rozstrzygnięcie i orzec, na podstawie art. 386 § 1 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc, jak w sentencji.

O kosztach postępowania odwoławczego rozstrzygnięto na mocy art. 520 § 2 kpc w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2002 r., Nr 163, poz. 1349 ze zm.).