Postanowienie z dnia 11 stycznia 2012 roku, sygn. akt II Cz 27/12

Szczegóły

Opublikowano: wtorek, 24, styczeń 2012 13:49

Przepis (art.784 kpc) przewiduje możliwość nadania sądowej klauzuli wykonalności tytułowi pochodzącemu od organu administracji państwowej. Nie zawiera dyrektyw uprawniających Sąd do badania tytułu administracyjnego pod względem merytorycznym (w tym pod względem ewentualnych ograniczeń co do zakresu odpowiedzialności dłużnika lub jego małżonka). Mając to na względzie i jedynie formalny charakter postępowania klauzulowego, kognicja sądu w tym konkretnym postępowaniu ograniczona jest do badania pod względem formalnym istnienia administracyjnego tytułu wykonawczego tj. czy dołączony do wniosku administracyjny tytuł wykonawczy zawiera elementy wymienione w art. 27 §1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

POSTANOWIENIE SĄDU OKRĘGOWEGO W BIAŁYMSTOKU

z dnia 11 stycznia 2012 roku, sygn. akt II Cz 27/12

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2012 r. w Białymstoku na posiedzeniu niejawnym sprawy z wniosku  wierzyciela Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w (…) z udziałem dłużników Ewy K. i Wojciecha K. o nadanie sądowej klauzuli wykonalności administracyjnym tytułom wykonawczym na skutek zażalenia wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 2 grudnia 2011 r. sygn. akt II Co  9020/11

postanawia: zmienić zaskarżone postanowienie i nadać sądową klauzulę wykonalności administracyjnym tytułom wykonawczym opisanym w jego punkcie I także przeciwko małżonce dłużnika Ewie K.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 2 grudnia 2011 roku Sąd Rejonowy

I. nadał sądową klauzulę wykonalności 54 administracyjnym tytułom wykonawczym wystawionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeciwko dłużnikowi Wojciechowi K.,

II. oddalił wniosek w pozostałym zakresie .

Wskazał, że brak wskazania ograniczenia odpowiedzialności małżonki dłużnika Ewy K. jedynie do majątku objętego wspólnością ustawową (w treści tytułów administracyjnych wykonawczych) powoduje, że nadanie klauzuli sądowej nastąpiłoby w całości, czyli także do majątków osobistych obojga dłużników. Umożliwiałoby to skierowanie egzekucji także do majątku osobistego Ewy K..

Postanowienie to zaskarżył zażaleniem wnioskodawca w części oddalającej wniosek o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko Ewie K..

Zarzucił mu:

1. naruszenie art. 787 kpc poprzez przyjęcie, że nadanie sądowej klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika jest niedopuszczalne w sytuacji, gdy wierzyciel dysponuje tytułami administracyjnymi wystawionymi na podstawie art. 27c ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity Dz U. 05.229.1954 z późn. zm.), uprawniającymi go do prowadzenia egzekucji z nieruchomości w trybie ww. ustawy z majątku stanowiącego wspólność ustawową małżeńską płatnika i jego małżonki;
2. sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału w sprawie poprzez przyjęcie, że w oparciu o tak wystawione tytuły wykonawcze możliwe jest prowadzenie egzekucji z majątku osobistego Ewy K.;
3. sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że w tytułach brak jest wskazania ograniczenia odpowiedzialności małżonki dłużnika jedynie do majątku objętego wspólnością ustawową małżeńską, w sytuacji gdy z tytułu wykonawczego nie wynika, że E. K. jest zobowiązana do zapłaty składek, a zakres odpowiedzialności małżonka płatnika za zobowiązania z tytułu składek wynika wprost z ustawy, a ponadto został potwierdzony poprzez wydanie decyzji wskazanych w pkt. 30 tytułów nr RbII 3990/2010 – 4007/2010, RbII 4017/2010 – 4034/2010.

Wskazując na powyższe wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i nadanie sądowej klauzuli wykonalności tytułom od RbII 3990/2010 do RbII  4043/2010 przeciwko Ewie K. z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkowa małżeńską.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zażalenie wnioskodawcy jest zasadne.

Podstawą prawną wniosku ZUS Oddział w Białymstoku jest art. 784 kpc. Przepis ten przewiduje możliwość nadania sądowej klauzuli wykonalności tytułowi pochodzącemu od organu administracji państwowej. Nie zawiera dyrektyw uprawniających Sąd do badania tytułu administracyjnego pod względem merytorycznym (w tym pod względem ewentualnych ograniczeń co do zakresu odpowiedzialności dłużnika lub jego małżonka). Mając to na względzie i jedynie formalny charakter postępowania klauzulowego, kognicja sądu w tym konkretnym postępowaniu ograniczona jest do badania pod względem formalnym istnienia administracyjnego tytułu wykonawczego tj. czy dołączony do wniosku administracyjny tytuł wykonawczy zawiera elementy wymienione w art. 27 §1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Pogląd taki wyrażają przedstawiciele doktryny prawa cywilnego w tym zwłaszcza Z. Szczurek „Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego’’ i    D. Zawistowski „Kodeks postępowania cywilnego pod red. H. Doleckiego. Tom 4)).

Badaniu Sądu podlega też uprawnienie wnioskodawcy do żądania nadania sądowej klauzuli wykonalności, gdyż zasadą jest zaspokajanie wierzycieli administracyjnych w toku egzekucji administracyjnej a nie sądowej.

Ta druga przesłanka występuje w sprawie niniejszej, gdyż administracyjny wierzyciel zgłaszający swoja wierzytelność do zaspokojenia w planie podziału sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości w trybie art. 1036 kpc musi przedstawić tytuł wykonawczy zaopatrzony w sądową klauzulę wykonalności (tak uchwała Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2009 roku III CZP 37/09 w OSN 2010/2/22 i „Wspólnota’’ 2009/25/43). Wnioskodawca w sprawie niniejszej jest legitymowany do skorzystania z instytucji przewidzianej w art. 1036 kpc w myśl służącego mu wyboru rodzaju egzekucji przewidzianej w art. 24 ust.2 ustawy z dnia 13.10.1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych.

Załączone do wniosku administracyjne tytuły wykonawcze od RbII 3990/2010 do RbII  4043/2010 spełniają wymogi formalne z art. 27 §1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Nie ma zatem przeszkód do nadania sądowej klauzuli wykonalności w/w administracyjnym tytułom wykonawczym na zasadzie art. 784 Kodeksu postępowania cywilnego.

Sąd Okręgowy nie podziela poglądu jakoby przeszkodę taką miałby stanowić problem „możliwości skierowania egzekucji do majątku osobistego małżonki dłużnika’’. Rozstrzyganie problemu tego nie należy do kognicji sądu w postępowaniu klauzulowym w świetle dyspozycji art. 784 kpc oraz podstawy materialnej odpowiedzialności małżonka dłużnika tj. art. 29 §1 ordynacji podatkowej w zw. z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepisy te stanowią uregulowanie szczególne w stosunku do ogólnego reżimu odpowiedzialności małżonków za długi zaciągnięte przez jednego z nich (przewidzianego w art. 41 §1 i 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). W szczególności nie uzależniają one odpowiedzialności małżonka dłużnika z majątku objętego wspólnością ustawową od okoliczności zaciągnięcia zobowiązania przez dłużnika za zgodą drugiego z małżonków.

Konsekwencją tej odmiennej podstawy materialnoprawnej wniosku ZUS Oddział w Białymstoku i oparcia go o dyspozycje art. 784 kpc jest bezprzedmiotowość rozważań Sądu I instancji odnośnie zakresu odpowiedzialności małżonki dłużnika Ewy K.. Ten problem nie aktualizuje się albowiem wniosek wierzyciela nie jest rozpatrywany w kontekście norm z art. 787 kpc – 787² kpc (będących procesową konsekwencją uregulowania materialnoprawnego z art. 41 §1 i 2 krio). Dodać należy, iż powyższe przepisy proceduralne dotyczą sytuacji, gdy tytuł egzekucyjny wydany został przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim (i wierzyciel występuje o tzw. rozszerzoną klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi nie ujętemu w tytule egzekucyjnym).

W niniejszej sprawie Ewa K. jest wymieniona w tytułach wykonawczych jako małżonka dłużnika i tytuły te wystawione są przeciwko obojgu małżonkom (pozycja 9 rodzaj zobowiązanego oraz pozycja 432 nazwisko i imię współmałżonka). Już z tej przyczyny nie jest uprawnione badanie wniosku wierzyciela w kontekście normy z art. 787 kpc .

Zauważyć należy też, że problem zakresu odpowiedzialności  małżonka dłużnika za zadłużenia określone w ordynacji podatkowej (w tym zadłużenia składkowe na rzecz ZUS) rozstrzygany jest w decyzjach administracyjnych stanowiących podstawę prawną należności wierzyciela (opisanych w pozycji 30 tytułu wykonawczego). Skoro decyzja ZUS Oddział w Białymstoku D-15/2008 z dnia 21.01.2008 roku (karta 16-17) jednoznacznie stanowi, iż Ewa K. jako współmałżonka dłużnika Wojciecha Artura K. odpowiada majątkiem wspólnym stanowiącym ustawową wspólność małżeńska za przedmiotowe nieopłacone składki przez jej męża, to nie jest dopuszczalne ponowne orzekanie w tym przedmiocie przez sąd w niniejszym postępowaniu klauzulowym. Przepis art. 783 §1 kpc wymaga zawierania w klauzuli wykonalności stwierdzenia, że tytuł uprawnia do egzekucji „a w razie potrzeby oznaczać jej zakres’’. Taka potrzeba w rozumieniu w/w przepisu nie zachodzi w sprawie niniejszej, gdyż zakres odpowiedzialności małżonki dłużnika określa decyzja administracyjna z dnia 21.01.2008 roku i została ona powołana w pozycji 30 przedmiotowych administracyjnych tytułów wykonawczych.

Skierowanie więc egzekucji do majątku osobistego małżonki dłużnika w tej sytuacji uprawniałoby ją do złożenia wniosku o umorzenie postępowania egzekucyjnego w tym zakresie art. 825 pkt. 3 kpc.

Świetle powyższego Sąd Okręgowy zmienił postanowienie Sądu I instancji w zaskarżonej części poprzez nadanie klauzuli wykonalności także przeciwko małżonce dłużnika (art. 397 §2 kpc w zw. z art. 386 §1 kpc).

O kosztach postępowania zażaleniowego Sąd Okręgowy nie orzekał albowiem pełnomocnik wierzyciela nie złożył wniosku w tym przedmiocie (określonego w z art. 109 §1 kpc w zw. z art. 13 §2 kpc).