Postanowienie z dnia 11 lutego 2010 roku, sygn. akt V Uz 4/10

W sprawie o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy ma zastosowanie art.477⁹§3¹ kodeksu postępowania cywilnego uprawniający sąd do odrzucenia odwołania osoby ubiegającej się o świadczenie z ubezpieczenia społecznego , do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji , a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika ZUS , jeżeli osoba zainteresowana nie wniosła sprzeciwu od tego orzeczenia do komisji lekarskiej ZUS i odwołanie jest oparte wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia.

POSTANOWIENIE z dnia 11 lutego 2010 r.

V Uz 4/10

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku

V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 2010 r. w Białymstoku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy R.K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Białymstoku

o jednorazowe odszkodowanie

na skutek zażalenia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Białymstoku na postanowienie Sądu Rejonowego Sądu Pracy w Białymstoku Wydział VI Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 stycznia 2010 r. sygn. akt VI U 8/10

postanawia:

zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że odrzucić odwołanie.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 15 stycznia 2010 r. Sąd Rejonowy Sąd Pracy w Białymstoku oddalił wniosek Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Białymstoku o odrzucenie odwołania od decyzji z dnia 17 listopada 2009 r. w przedmiocie przyznania prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy.

Sąd Rejonowy ustalił, że odwołujący nie wniósł sprzeciwu od lekarza orzecznika do komisji lekarskiej ZUS, natomiast odwołał się od decyzji ZUS, podnosząc zarzuty dotyczące stanu zdrowia. Zdaniem tego Sądu brak sprzeciwu od orzeczenia lekarza do komisji lekarskiej w sprawie o naruszenie sprawności organizmu w zakresie stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu nie skutkuje odrzuceniem odwołania, albowiem ten rodzaj spraw nie został objęty dyspozycją art. 477⁹§ 3¹ kpc.

Sąd uznał, że przy interpretacji przepisów pierwszeństwo ma wykładnia językowa. Jeżeli w wyniku wykładni językowej treść przepisu jest jednoznaczna, przepis nie podlega dalszemu procesowi wykładni zgodnie z zasadą clara non sunt interpretanda. Wyjątkiem jest, kiedy w wyniku wykładni językowej otrzymujemy treść normy, którą z innych względów uznać należy za niedopuszczalną lub niedorzeczną, lub kiedy wykładnia językowa daje kilka możliwości rozumienia przepisu. Wtedy dopiero możliwe jest sięgnięcie po wykładnię funkcjonalną lub celowościową. Zdaniem Sądu taka sytuacja w niniejszej sprawie nie zachodzi. Przepis art. 477⁹§ 3¹ kpc jest językowo jasny i jego treść jest jednoznaczna.

Sąd wskazał również, że istnieją grupy spraw oprócz spraw o jednorazowe odszkodowania, gdzie mimo istnienia dwuinstancyjności postępowania orzeczniczego przed organem rentowym wyczerpanie tego trybu nie jest warunkiem dopuszczalności drogi sądowej. Pomimo braku zastosowania art. 477⁹§ 3¹ kpc do spraw o jednorazowe odszkodowania, spełniony ostał cel wprowadzenia tego przepisu.

Sąd Rejonowy uznał także, że inna wykładnia tego przepisu ogranicza prawo ubezpieczonego do rozpoznania sprawy przez Sąd.

Organ rentowy zaskarżył powyższe postanowienie zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego art. 477⁹§ 3¹ kpc poprzez przyjęcie przez Sąd, że nie zachodzą podstawy do odrzucenia odwołania od decyzji ZUS w sytuacji, gdy wnioskodawca nie wniósł sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS do Komisji Lekarskiej ZUS. Wskazując na powyższe wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia w całości i odrzucenie odwołania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zażalenie jest zasadne.

Zgodnie z przepisem art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r., nr 167, poz. 1322)ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie.

Niewątpliwie stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu oraz jego związek z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową może być ustalony przez lekarza orzecznika ZUS. Przy ustalaniu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS dotyczące trybu orzekania o niezdolności do pracy.

W sprawie o jednorazowe odszkodowaniebędzie więc miał zastosowanie przepis art. 14 ust. 2a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz.1227), zgodnie z którym od orzeczenia lekarza orzecznika osobie zainteresowanej przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej Zakładu, zwanej dalej "komisją lekarską", w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego orzeczenia.

Zgodnie z art. 477⁹§ 3¹ kpc Sąd odrzuci odwołanie w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli osoba zainteresowana nie wniosła sprzeciwu od tego orzeczenia do komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie jest oparte wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia.

Powstała wątpliwość co do zastosowania przepisu art. 477⁹§ 3¹ kpc w sprawach o jednorazowe odszkodowanie. Należało więc w drodze wykładni ustalić jego sens znaczeniowy.

Do ustalenia znaczenia poszczególnych przepisów prawa konieczne jest równoczesne przeprowadzenie wykładni prawa w trzech płaszczyznach: językowej, systemowej i funkcjonalnej.

Ustalenie znaczenia art. 477⁹§ 3¹ kpc nie może się ograniczyć do badania tylko formy, lecz musi uwzględniać także, a może nawet przede wszystkim, jego sens, tzn. cel lub cele, które ta regulacja prawna ma realizować. Cele te muszą być rekonstruowane w oparciu o całą regulację prawną, materiały wytworzone w procesie legislacyjnym, np. uzasadnienie projektu ustawy, przebieg dyskusji nad nim oraz inne.

W uzasadnieniu projektu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 121, poz.1264) zwrócono uwagę na potrzebę wzmocnienia w ZUS merytorycznego nadzoru nad orzecznictwem lekarzy orzeczników - przez wprowadzenie w Zakładzie instancji odwoławczej w zakresie orzecznictwa lekarskiego. Równolegle - dla odciążenia sądów zaproponowano zmiany w kpc w zakresie procedury w sprawach odwołań rozpatrywanych przez sądy. Sądy odrzucałyby odwołania od decyzji opartych na orzeczeniu lekarza orzecznika, jeżeli zainteresowany nie wykorzystał drogi odwoławczej w ZUS.

Z przytoczonego fragmentu uzasadnienia wynika więc, że ustawodawca nie chciał różnicować sytuacji ubezpieczonych wnoszących sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS w zależności od rodzaju dochodzonego świadczenia. Wykładnia celowościowa wskazuje na to, że zamiarem ustawodawcy było zastosowanie art. 477⁹§ 3¹ kpc do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, do których ustalenia wymagane jest orzeczenie lekarza orzecznika ZUS, od którego przysługuje sprzeciw.

Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że przeprowadzona wykładnia upoważnia do stwierdzenia, że art. 477⁹§ 3¹ kpcma zastosowanie do spraw o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Wykładnia ta nie jest sprzeczna z konstytucyjną zasadą prawa do sądu. Postępowanie jest tu tak ukształtowane, że osoba nim objęta nie pozostaje podmiotem biernym nie mającym wpływu ani na jego przebieg, ani wynik końcowy. Osobie poddanej procedurze lekarskiej przysługują pewne środki. W uzasadnionych przypadkach Sąd może zwrócić sprawę organowi rentowemu, w celu przekazania sprawy do komisji lekarskich, i umorzyć postępowanie sądowe. Sąd przekazuje też do rozpoznania organowi rentowemu odwołania, które wskazują na nowe okoliczności, które powstały po dniu złożenia odwołania od decyzji ZUS (art.477¹⁴ § 4 kpc). ZUS rozpatruje we własnym zakresie odwołania do sądów, w których wskazano na nowe okoliczności dotyczące niezdolności do pracy; ZUS uruchamia procedurę orzeczniczą bez kierowania sprawy do sądu (art. 477⁹§ 2¹kpc). Ubezpieczony może wnieść sprzeciw od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, nawet po odrzuceniu odwołania, jeżeli wskaże przyczyny od niego niezależne, które uniemożliwiły mu wniesienie sprzeciwu w terminie. Nie można też pominąć możliwości wystąpienia z ponownym wnioskiem do ZUS o przyznanie świadczenia.

Po za tym, zdaniem Sądu Okręgowego, maksymę exceptiones non sunt extendeae (wyjątków nie należy interpretować rozszerzająco) należy traktować jako jeden ze środków uproszczających wykładnię. Jej rezultat wymaga jednak zweryfikowania przy pomocy wykładni systemowej lub funkcjonalnej. Jak wyżej wskazano wszystkie możliwe rodzaje wykładni przepisu art. 477⁹§ 3¹ kpcdoprowadziły do ustalenia treści normy zgodnej z konstytucją.

Jednocześnie podkreślenia wymaga, że to rozwiązanie legislacyjnie jest wadliwe a wykładnia przeprowadzona przez Sąd Rejonowy nie może być jednoznacznie uznana za niepoprawną.

Wobec powyższego na mocy art. 386 § 1 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc orzeczono jak w sentencji.