Wyrok z dnia 17 marca 2010 roku, sygn. akt II Ca 141/10

Przedsiębiorstwo energetyczne może obciążyć odbiorcę energii elektrycznej opłatami określonymi, w art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. Nr 54, poz. 348 ze zm.) tylko wtedy, gdy taka energia została rzeczywiście pobrana. Ciężar dowodu poboru energii spoczywa na powodzie, który może ją wykazać za pomocą wszystkich środków dowodowych.

WYROK SĄDU OKRĘGOWEGO W BIAŁYMSTOKU

z dnia 17 marca 2010 roku, sygn. akt II Ca 141/10

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy po rozpoznaniu w dniu 17 marca 2010 r. w Białymstoku na rozprawie  sprawy z powództwa   PGE Zakładu Energetycznego B. Spółki Akcyjnej w B. przeciwko A.Z. o zapłatę na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 22 grudnia 2009 r. sygn. akt XI Cupr  278/09

1. zmienia zaskarżony wyrok i zasądza od pozwanej A. Z. na rzecz powoda PGE Zakładu Energetycznego B. Spółki Akcyjnej w B. kwotę 5.146,35 (pięć tysięcy sto czterdzieści sześć 35/100) złotych z odsetkami w stosunku rocznym w wysokości 11,5 % od dnia 15 marca 2007 roku do dnia 14 grudnia 2008 roku i 13 % od dnia 15 grudnia 2008 roku do dnia zapłaty oraz oddala powództwo w pozostałym zakresie;
2. oddala apelację w pozostałej części;
3. zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 2826,76 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za obie instancje.

UZASADNIENIE

PGE Zakład Energetyczny Białystok Spółka Akcyjna w B. wniósł o zasądzenie od pozwanej A. Z.  kwoty 5146,35 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 września 2006 roku do dnia zapłaty za nielegalny pobór energii elektrycznej oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 19 marca 2009 roku Sąd Rejonowy w Białymstoku uwzględnił powództwo.

W sprzeciwie od niniejszego nakazu zapłaty pozwana A. Z. wniosła o oddalenie powództwa w całości.

Wyrokiem z dnia 22 grudnia 2009r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo.

Sąd ten ustalił, że dnia 4 grudnia 2001 roku A. Z. zawarła z powodem umowę o dostarczanie energii elektrycznej. W dniu 24 sierpnia 2006 roku, w domu A. Z., pracownicy powodowej spółki przeprowadzili kontrolę działania licznika trójfazowego i stwierdzili nieprawidłowy pomiar energii elektrycznej. Uchyb licznika wynosił 51%. Przyczyną wadliwych wskazań licznika było według powoda uszkodzenie magnesu hamującego znajdującego się w jego wnętrzu, które powstało ono na skutek oddziaływania silnym zewnętrznym polem magnetycznym. Rozstrzygnięcie wątpliwości, co do przyczyny, dla której licznik podawał niewłaściwe wskazania wymagało wiedzy specjalnej. Biegły powołany na wniosek powoda stwierdził, iż przyczyną dodatniego uchybu licznika mogło być uszkodzenie magnesu hamującego wewnątrz licznika energii elektrycznej. Przyczyną stwierdzonego uchybu może być oddziaływanie silnym zewnętrznym polem magnetycznym wytworzonym, np. przez magnes neodymowy. Wady układu przyłączeniowego, ani wady instalacji elektrycznej odbiorczej nie mogły być przyczyną uszkodzenia magnesu hamującego, tym samym wina nie leży po stronie dostawcy energii elektrycznej. Zadziałanie na licznik silnym zewnętrznym polem magnetycznym stanowi ingerencję mającą wpływ na zafałszowanie pomiarów dokonywanych przez układ pomiarowo — rozliczeniowy. Biegły wskazał ponadto, iż nie jest możliwe, aby stwierdzone uszkodzenia powstały w sposób mechaniczny, np. w skutek uderzenia w drzwi w trakcie przenoszenia licznika, jak sugerowała pozwana. Biegły przedstawił również wyliczenie opłaty ryczałtowej, która pokrywała się z kwotą żądaną przez powodową spółkę.

Sąd Rejonowy w całości podzielił przedłożoną opinię uznając ją za rzetelną i fachową. W ocenie Sądu Rejonowego w przedmiotowej sprawie nie zostały jednak udowodnione wszystkie okoliczności, które warunkują możliwość nałożenia opłaty ryczałtowej. Stosownie do art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku — Prawo energetyczne, w razie nielegalnego pobierania paliw lub energii z sieci, przedsiębiorstwo energetyczne pobiera opłaty za nielegalnie pobrane paliwo lub energię w wysokości określonej w taryfach lub dochodzi odszkodowania na zasadach ogólnych. W uchwale z dnia 10 grudnia 2009 r. (sygn. akt III CZP 107/09), Sąd Najwyższy stwierdził zaś, iż przedsiębiorstwo energetyczne może obciążyć odbiorcę energii elektrycznej opłatami określonymi, w art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. Nr 54, poz. 348 ze zm.) tylko wtedy, gdy taka energia została rzeczywiście pobrana. W przedmiotowym wypadku powód nie dowiódł natomiast, iż w okresie pomiędzy oddziaływaniem na licznik za pomocą pola magnetycznego, a kontrolą dokonaną przez jego pracowników energia była rzeczywiście pobierana. Nie zostało przez powoda postawione pytanie biegłemu na powyższą okoliczność. Powód nie ma obowiązku dokładnego wskazywania daty początkowej nielegalnego poboru energii elektrycznej, ale — w myśl powołanego wyżej orzeczenia — jest zobowiązany wykazać, iż w okresie, kiedy funkcjonował celowo uszkodzony licznik, energia rzeczywiście była pobierana. Fakt, iż pozwana otrzymywała zbyt wysokie rachunki nie dowodzi jeszcze, iż już wtedy licznik był celowo uszkodzony. W swej opinii biegły wskazał, iż oddziaływanie silnym zewnętrznym polem magnetycznym mogło być przyczyną uszkodzenia magnesu zainstalowanego w liczniku. O kosztach procesu orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c.

          Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając wyżej wskazany wyrok w całości i zarzucając temu orzeczeniu naruszenie przepisów prawa materialnego- art. 3 pkt. 18 w zw. z art. 57 Prawa energetycznego polegające na błędnym przyjęciu, że pozwana nie pobierała nielegalnie energii przez uszkodzony licznik oraz naruszenie przepisów postępowania cywilnego: 231 art. 233 kpc przez pominięcie wyjaśnień powódki na okoliczność, iż stwierdziła błędy w działaniu licznika oraz błąd logiczny polegający na pominięciu związku przyczynowego pomiędzy faktem liczenia energii przez licznik a pobieraniem energii elektrycznej. Powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie kosztów postępowania, w tym postępowania apelacyjnego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

             Apelacja powoda zasługuje na uwzględnienie.

Analiza unormowania wyrażonego w przepisie art. 57 ust. 1 Prawa energetycznego (tekst jednolity z dnia 16 maja 2006 r., Dz.U. Nr 89, poz. 625 ze zm.) wskazuje, że w przypadku nielegalnego pobierania paliw lub energii z sieci, przedsiębiorstwo energetyczne ma do wyboru dwie możliwości dochodzenia naprawienia powstałej szkody. Pierwsza z nich polega na możliwości żądania opłaty w wysokości określonej w taryfie za nielegalnie pobrane paliwo (energię). Druga zaś możliwość sprowadza się do dochodzenia na zasadach ogólnych wynikających z przepisów kodeksu cywilnego naprawienia szkody wynikającej z nielegalnego poboru energii elektrycznej. Wybór pomiędzy wskazanymi powyżej drogami postępowania pozostawiony jest swobodnej decyzji zakładu energetycznego, jako poszkodowanemu kradzieżą energii.

W nieniejszej sprawie powód wnosząc o zasądzenie od pozwanej kwoty 5146,35 zł, wskazał, iż dochodzi jej zapłaty w oparciu o przepis art. 57 ust. l Prawa energetycznego w związku z postanowieniami obowiązującej na terenie Zakładu Energetycznego B. S.A. taryfy energii elektrycznej, zatwierdzonej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Powołany powyżej przepis art. 57 ust 1 Prawa energetycznego, wskazuje zaś, że w razie stwierdzenia nielegalnego pobierania energii z sieci, przedsiębiorstwo energetyczne pobiera opłaty za nielegalnie pobraną energię w wysokości określonej w taryfach. Nałożenie, więc na odbiorcę energii elektrycznej opłaty za nielegalnie pobraną energię, zgodnie z regulacją powołanego wyżej przepisu, wymaga jedynie po pierwsze, stwierdzenia faktu, iż rzeczywiście doszło do nielegalnego poboru i po wtóre, określenia na podstawie taryfy obowiązującej na terenie danego zakładu energetycznego kwoty należnej za nielegalnie pobraną energię.

Pod pojęciem nielegalnego poboru energii, jak wyjaśnia przepis art. 3 pkt 18 Prawa energetycznego, rozumie się nielegalne pobieranie paliw lub energii bez zawarcia umowy, z całkowitym albo częściowym pominięciem układu pomiarowo - rozliczeniowego lub poprzez ingerencję w ten układ mającą wpływ na zafałszowanie pomiarów dokonywanych przez układ pomiarowo-rozliczeniowy. Ze wskazanej definicji nielegalnego poboru energii wynika, więc, że już samo działanie na układ pomiarowy mające wpływ na zafałszowanie pomiarów stanowi nielegalny pobór energii elektrycznej i tym samym uzasadnia dochodzenie na podstawie przepisu art. 57 ust 1 Prawa energetycznego stosownej opłaty taryfowej. Z faktem pobierania prądu poprzez uszkodzone urządzenie ustawodawca połączył, zatem obowiązek odszkodowawczy, przy czym wysokość odszkodowania, określono ryczałtowo w taryfie, niezależnie od wysokości doznanej przez powoda szkody.

Odnosząc powyższe ustalenia dotyczące wiążącego w niniejszej sprawie stanu prawnego do realiów rozpatrywanej sprawy, stwierdzić należy, że powołany przez Sąd pierwszej instancji biegły z zakresu instalacji elektrycznych bezsprzecznie wskazał, że przyczyną wadliwego działania licznika poboru energii zamontowanego w mieszkaniu pozwanej było rozmagnesowanie jego magnesu trwałego, spowodowane zewnętrznym polem magnetycznym. Z treści sporządzonej w sprawie opinii jednoznacznie płynie wniosek, iż licznik zamontowany u pozwanej został celowo poddany oddziaływaniu silnego pola magnetycznego. Jak wyjaśnił biegł sądowy, w czasie, gdy na licznik oddziaływało silne pole magnetyczne zaniżał on wskazanie co do zużytej energii elektrycznej, zaś później, po zaprzestaniu oddziaływania na niego w sposób wyżej opisany, podawał zawyżone wskazania. Biegły w jasny i zrozumiały sposób wyjaśnił działanie licznika poboru energii oraz skutki ingerencji za pomocą pola magnetycznego na jego funkcjonowanie. W ocenie Sądu Okręgowego wskazana opinia nie pozostawia żadnych wątpliwości, iż w niniejszej sprawie doszło do świadomego (celowego) oddziaływania na licznik, a nie do jego samoczynnej (przypadkowej) awarii. Biegły wykluczył też by sugerowane przez pozwaną uderzenie w licznik mogło doprowadzić rozmagnesowania magnesu hamującego. Wskazał ponadto, że w trakcie oględzin licznika nie stwierdzono żadnych uszkodzeń mechanicznych.

Podzielając w zupełności wnioski końcowe opinii biegłego wskazać należy, iż opinia ta, dopuszczona w związku z koniecznością stwierdzenia okoliczności wymagających wiedzy specjalnej i to ze szczególnej dziedziny nie może zostać skutecznie podważana, wyłącznie poprzez odwołanie się do doświadczenia życiowego. Pozwana nie podważyła zaś merytorycznie opinii biegłego i nie przedstawiła żadnych dowodów na okoliczność tego, iż uszkodzenie licznika nastąpiło z przyczyn innych niż wskazane przez biegłego.

Obciążenie pozwanej opłatą dodatkową za nielegalny pobór energii elektrycznej wymaga też jak słusznie wskazał Sąd Rejonowy - wykazania, iż przez wadliwy licznik nastąpił pobór energii. Zasadnie jednak podnosi apelujący, iż sąd wadliwie przyjął, że w przedmiotowej sprawie taki pobór energii nie został udowodniony. Sąd przywołał w uzasadnieniu orzeczenia uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2009 r. (sygn. akt III CZP 107/09), w której sąd stwierdził, iż przedsiębiorstwo energetyczne może obciążyć odbiorcę energii elektrycznej opłatami określonymi, w art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. Nr 54, poz. 348 ze zm.) tylko wtedy, gdy taka energia została rzeczywiście pobrana. I choć co do zasady stanowisko to zasługuje w pełni na aprobatę to należy podkreślić, że uchwała ta zapadła w odmiennym stanie faktycznym, bowiem wskutek kontroli układu pomiarowo-rozliczeniowego przeprowadzonej u tamtego pozwanego pracownicy Zakładu Energetycznego ujawnili założony dodatkowy licznik, który w trakcie kontroli nie był włączony. W przedmiotowej sprawie takie okoliczności nie wystąpiły. Z zeznań świadków, M. I. i J. S., którzy przeprowadzili kontrolę licznika w domu pozwanej wynika, że dokonywano pomiarów przepływu energii przez licznik i stwierdzono zawyżenie wskazań. Potwierdza to protokół kontroli przeprowadzonej przez powoda, z którego wynika, że do licznika podłączone były odbiorniki energii elektrycznej: pralka, dwie lodówki, zamrażarka, trzy telewizory, piekarnik, 30 żarówek. Również z opinii biegłego wynika w sposób niewątpliwy, że energia była przez licznik pobierana cały czas, na co wskazują odczyty wskazań licznika, a wadliwość działania licznika polegała jedynie na zawyżeniu ilości pobranej energii. W tej sytuacji przesłanka „poboru energii” z art. w art. 57 ust. 1 ustawy została w ocenie Sądu Okręgowego spełniona.

Powyższe ustalenia prowadzą ostatecznie do wniosku, iż zgłoszone przez powoda żądanie zapłaty przez pozwaną wyliczonej na podstawie taryfy energii elektrycznej zatwierdzonej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (pkt.7.5.3 b taryfy) kwoty 5146,35zł, w związku ze stwierdzonym nielegalnym poborem energii elektrycznej zasługuje w całości na uwzględnienie. Odsetki od żądanej kwoty zasądzono zgodnie z art. 455kc od dnia 15.03.2007r. tj. jest od wezwania do zapłaty z dnia 8.03.2007r., (wezwanie doręczono pozwanej w dniu 14.03.2007r.)w pozostałym zakresie oddalając powództwo.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na mocy art. 386 § 1 kpc i art. 385kpc orzekł jak w sentencji. O kosztach procesu za obie instancje orzeczono na mocy art. 98 kpc.