Postanowienie z dnia 18 marca 2010 roku, sygn. akt II Ca 28/10

Zgodnie z treścią art. 33 pkt 2 kro przedmioty majątkowe nabyte przez darowiznę należą do majątku osobistego obdarowanego małżonka, chyba, że darczyńca postanowił inaczej. Wykazanie, iż dany przedmiot majątkowy został darowany na rzecz jednego z małżonków, jest zatem wystarczające do ustalenia, że przedmiot ten wszedł do jego majątku osobistego. W takiej sytuacji na drugim współmałżonku spoczywa ciężar wykazania okoliczności przeciwnej, a mianowicie, że przedmiotowa nieruchomość weszła jednak do majątku wspólnego, dlatego, że wolą darczyńców było obdarowanie obojga małżonków. Z tego faktu bowiem współmałżonek wywodzi skutki prawne, zatem na nim spoczywa w tym zakresie ciężar dowodu (art. 6 kc).

POSTANOWIENIE SĄDU OKRĘGOWEGO
W BIAŁYMSTOKU

z dnia 18 marca 2010 roku, sygn. akt II Ca 28/10

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2010 r. w Białymstoku na rozprawie sprawy z wniosku A. D. z udziałem A. D.  o podział majątku wspólnego na skutek apelacji uczestnika postępowania od postanowienia wstępnego Sądu Rejonowego w B. P. z dnia 12 listopada 2009 r. sygn. akt I Ns  1454/08

postanawia:

 zmienić zaskarżone postanowienie i ustalić, że zabudowana nieruchomość położona w H. przy ulicy F. nr. 1, oznaczona numerem geodezyjnym 250/8 o powierzchni 721 m², dla której Sąd Rejonowy w B. P. prowadzi księgę wieczystą KW nr. , w której w dziale II jest wpisany A. D.–majątek odrębny, stanowi majątek osobisty uczestnika postępowania A. D.

UZASADNIENIE

W toku postępowania o podział majątku wspólnego wnioskodawczyni A. D. i uczestnika postępowania A. D. zaistniał spór co do tego, czy w skład majątku wspólnego wchodzi zabudowana nieruchomość położona w H. przy ulicy F. 1, numer geodezyjny 250/8 o pow. 0,0721 ha. Wnioskodawczyni domagała się zaliczenia nieruchomości do majątku wspólnego podnosząc, że środki na zakup tej nieruchomości przekazali jej rodzice. Uczestnik postępowania wywodził zaś, że stanowi ona jego majątek osobisty, gdyż kupił ją za gotówkę otrzymaną  w darowiźnie od swych rodziców.

Postanowieniem wstępnym z dnia 12 listopada 2009 roku Sąd Rejonowy w B. P. ustalił, że w skład majątku wspólnego A. D. i A. D. wchodzi zabudowana nieruchomość położona w H. przy ul. F. , oznaczona numerem geodezyjnym 250/8 o pow. 721 m 2,

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał, że A. i A. D. zawarli związek małżeński dnia 21.05.1994 r. w H. W trakcie małżeństwa nie zawierali umów majątkowych. Ze związku małżeńskiego mają dwoje małoletnich dzieci. Małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w B. z dnia 29.01.2007 r., który uprawomocnił się dnia 19.02.2007 r. W dniu 10.10.1997 roku A. D. nabył od W. i H. małżonków T. nieruchomość położoną w H. przy ulicy F. , oznaczoną numerem geodezyjnym 250/8 o pow. 0,0721 ha za cenę 8000 zł. Zgodnie z treścią § 2 aktu notarialnego nabywca kupił nieruchomość za fundusze pochodzące z majątku odrębnego do majątku odrębnego.

W wyniku przeprowadzonego postępowania Sąd Rejonowy doszedł do wniosku, iż darowizny rodziców uczestnika postępowania przeznaczone na zakup nieruchomości przy ulicy F. 1 w Hajnówce zostały dokonane na rzecz obojga małżonków, gdyż miały służyć obojgu. Okoliczność, że nieruchomość ta została zakupiona z oszczędności rodziców uczestnika postępowania nie przesądza sama z siebie o tym, że stanowi majątek osobisty uczestnika. Zeznania uczestnika postępowania, że była to darowizna dokonana przez jego rodziców wyłącznie na jego rzecz Sąd Rejonowy uznał za niewiarygodne. Wskazał, że uczestnik postępowania nie udowodnił, iż była to darowizna od jego rodziców tylko na jej rzecz. Zeznania świadków zgłoszonych przez wnioskodawczynię uznał za wiarygodne, zaś zeznania rodziców i brata uczestnika postępowania przesłuchanych w charakterze świadków za stronnicze. Zdaniem Sądu Rejonowego świadkowie zawnioskowani przez uczestnika starali się wyolbrzymić swoją rolę w finansowaniu inwestycji zainteresowanych, nadto z ich zeznań nie sposób wywieść, że pomoc świadczona przez nich w zakupie nieruchomości i budowie domu była przeznaczona wyłącznie uczestnikowi postępowania. Z zeznań zarówno rodziców uczestnika, jak i wnioskodawczyni, a także samych zainteresowanych wynika, że bezpośrednią przyczyną zakupu działki przy ulicy F. 1 i rozpoczęcia budowy były słabe warunki mieszkaniowe w domu przy ulicy F. 4. Nabycie przez uczestnika nieruchomości położonej przy ulicy F. 1 było podyktowane chęcią poprawy warunków bytowych rodziny, a nie własnym interesem. Sąd Rejonowy wskazał, iż również świadkowie J. K. i J. K. podkreślali ogromny wkład rodziców uczestnika postępowania i brak zaangażowania rodziców wnioskodawczyni w budowę domu. Omawiając zeznania świadka J. K. o  podkreślił, że świadek ten w 1994 roku jako pełnomocnik swojej żony sprzedał A. D. prawo użytkowania wieczystego zabudowanej nieruchomości położonej w H. przy tej samej ulicy F. 4. Świadek zeznał, że umowa o mało nie doszła do skutku, gdyż rodzice wnioskodawczyni nie chcieli wspomóc finansowo młodych małżonków i M. D. chciał się z niej wycofać. Ostatecznie ojciec uczestnika zapłacił świadkowi cenę nabycia. Zeznania te Sąd Rejonowy uznał za wiarygodne, jako pochodzące od osoby nie zaangażowanej w spór. Zaznaczył jednak, iż zeznania świadka nie pozostają w sprzeczności z zeznaniami M. K., która nie zaprzeczała, że przy kupnie nieruchomości przy ulicy F. 4 nie partycypowali. Ostatecznie uznał, że nieruchomość położona H. przy ulicy F. 1 weszła w skład majątku wspólnego zainteresowanych.

Apelację od powyższego postanowienia wstępnego złożył  uczestnik postępowania zaskarżając je w całości. Rozstrzygnięciu zarzucił:

1/ niezgodność ustaleń faktycznych Sądu z materiałem dowodowym zebranym w sprawie, w szczególności poprzez ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość zabudowana szczegółowo opisana w zaskarżonym postanowieniu wstępnym z dnia 12 listopada 2009r. podczas gdy z okoliczności sprawy, dowodów w niej zebranych: dokumentów- wypis z księgi wieczystej, zeznań świadków wynika, iż jest to majątek osobisty uczestnika postępowania A. D;

2/ naruszenie prawa procesowego, a w szczególności:

a/ art. 233 § 1 KPC- poprzez nie rozważenie w sposób wszechstronny zebranego w sprawie materiału i przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na całkowitym pominięciu dowodów z dokumentów, wypisu z księgi wieczystej i zeznań świadków uznając ich zeznania za niewiarygodne i stronnicze zaś daniu wiary świadkom: matce wnioskodawczyni i jej bratu, uznając te dowody za wiarygodne, szczegółowe, logiczne i spójne,

b/ art. 328§ 2 KPC- poprzez nie wskazanie w uzasadnieniu postanowienia przyczyn, dla których Sąd pierwszej instancji odmówił wiarygodności i mocy dowodowej dowodom złożonym do akt sprawy określającym faktyczną wielkość poniesionych i wniesionych przez uczestnika postępowania i jego rodziców środków pieniężnych w formie darowizny na rzecz uczestnika postępowania A. D. na zakup nieruchomości przy ul. F. 1 i F. 4 w H. i budowę domu mieszkalnego na nieruchomości objętej wstępnym, zaskarżonym postanowieniem.

3/ art. 33 pkt 10 kro poprzez jego niezastosowanie i nie zaliczenie nieruchomości zabudowanej, nabytej ze środków stanowiących majątek osobisty uczestnika postępowania, objętej wnioskiem, do majątku osobistego uczestnika postępowania. 

Wskazując na powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i ustalenie, że nieruchomość objęta zaskarżonym postanowieniem wstępnym stanowi majątek osobisty uczestnika postępowania A. D., ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w B. P., oraz zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania kosztów postępowania za obie instancje, według norm prawem przepisanych.

SĄD OKRĘGOWY ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Apelacja jest zasadna.

Sąd Rejonowy dopuścił się naruszenia prawa materialnego, jak też uchybił zasadzie wyrażonej w art. 233 § 1 kpc poprzez dowolną ocenę dowodów przeprowadzonych w toku postępowania. Ustalenia faktyczne Sądu I instancji nie znajdują oparcia w materiale dowodowym, wobec czego zaskarżone rozstrzygnięcie nie mogło się ostać.

Zasadą jest, że przedmioty nabyte w trakcie związku małżeńskiego wchodzą do majątku wspólnego, o ile małżonkowie pozostają we wspólności majątkowej (art. 31 § 1 kro). Sama tylko okoliczność, że stroną umowy był tylko jeden z małżonków nie uzasadnia odstępstwa od powyższej reguły, a wyjątki od niej określa wyczerpująco art. 33 kro.  Zgodnie z treścią art. 33 pkt 2 kro przedmioty majątkowe nabyte przez darowiznę należą do majątku osobistego obdarowanego małżonka, chyba że darczyńca postanowił inaczej. W niniejszej sprawie bezsporne jest, iż nieruchomość położona w H. przy ulicy F. 1 została kupiona w czasie trwania małżeństwa zainteresowanych. Uczestnik postępowania twierdził jednakże, iż nieruchomość ta weszła do jego majątku osobistego, gdyż została nabyta ze środków, jakie otrzymał tytułem darowizny od swoich rodziców. Ciążył zatem na nim ciężar dowodu tej okoliczności. Wykazanie, iż dany przedmiot majątkowy został darowany na rzecz jednego z małżonków jest wystarczające do ustalenia, że przedmiot ten wszedł do jego majątku osobistego. W takiej sytuacji wnioskodawczyni powinna była wykazać okoliczność przeciwną, a mianowicie, że przedmiotowa nieruchomość weszła jednakże do majątku wspólnego, choćby dlatego, że wolą darczyńców było obdarowanie obojga małżonków. Z tego faktu bowiem wnioskodawczyni wywodziła skutki prawne, zatem na niej spoczywał w tym zakresie ciężar dowodu (art. 6 kc).

Sąd Rejonowy przeprowadził dowody zawnioskowane przez strony, lecz w oparciu o materiał dowodowy doszedł do błędnych wniosków, że uczestnik postępowania nie wykazał podnoszonych przez siebie okoliczności. Jednocześnie przyjął, że darowizna rodziców uczestnika postępowania została dokonana na rzecz obojga małżonków, mimo, że całokształt okoliczności na to nie wskazuje. Wnioskodawczyni nie tylko nie udowodniła tej okoliczności, lecz w ogóle nie wskazywała na taką możliwość. W toku postępowania konsekwentnie wywodziła, iż nieruchomość położona w H.  przy ulicy F. 1 została nabyta za pieniądze, jakie otrzymała w darowiźnie od swoich rodziców, a rodzice uczestnika postępowania nie dołożyli się do kupna. Sąd Rejonowy zatem nie tylko dokonał błędnej oceny materiału dowodowego, lecz również nieprawidłowo rozłożył ciężar dowodu, czym naruszył zasadę z art. 33 pkt 2 kro i art. 6 kc. Uchybił również normie procesowej wyrażonej w art. 233 § 1 kpc, która zawiera jednoznaczny nakaz wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zebranego w sprawie. Ustalenia faktyczne nie mogą być sprzeczne z treścią dowodów, jak też nie mogą zawierać błędów logicznych, czyli nie mogą być sprzeczne z zasadami logicznego rozumowania i wnioskowania.

Sąd I instancji wydając zaskarżone orzeczenie oparł się na zeznaniach świadków zgłoszonych przez uczestnika postępowania, choć uznał je za niewiarygodne i stronnicze, a jednocześnie dał wiarę zeznaniom świadków przesłuchanych na wniosek wnioskodawczyni, mimo, że nie przyjął ich wersji, zgodnie z którą pieniądze na zakup nieruchomości pochodziły od rodziców wnioskodawczyni.  Wbrew oczywistej treści zeznań świadka Marii K., która zeznała, iż przekazali część pieniędzy na zakup działki w H. przy ulicy F. 4, Sąd Rejonowy przyjął, że świadek nie zaprzeczał, iż rodzice wnioskodawczyni nie partycypowali  w kupnie tej działki. 

Jednocześnie Sąd I instancji za wiarygodne uznał zeznania świadka Jana K. , które w istocie korespondują z zeznaniami świadków zgłoszonych przez uczestnika postępowania i potwierdzają prezentowaną przez niego wersję wydarzeń. Z zeznań tych Sąd Rejonowy wysunął wniosek, iż zamiarem rodziców uczestnika postępowania było dokonanie darowizny na rzecz obojga małżonków (syna i jego żony). Tymczasem zeznania w tej części odnoszą się wyłącznie do pierwszej wizyty ojca uczestnika postępowania u zbywcy nieruchomości położonej przy ulicy F. 4, kiedy to zakup działki miał nastąpić z oszczędności rodziców obu stron. W dalszej części zeznań świadek wskazał, że umowa z teściami A. D.  ostatecznie nie doszła do skutku, a zakup działki został sfinansowany wyłącznie przez ojca uczestnika postępowania. Zeznania te korespondują z kolei z zeznaniami rodziców i brata uczestnika postępowania, którzy wskazywali, że po uiszczeniu zadatku przez ojca uczestnika postępowania rodzice wnioskodawczyni wycofali się z pierwotnych uzgodnień i na zakup działki przy ulicy F. 4 nie przekazali żadnych środków. W konsekwencji  całość ceny pokrył ojciec uczestnika postępowania z własnych środków, aby nie tracić uiszczonego zadatku. W tym kontekście za logiczne należy uznać stwierdzenie świadka Michała D., że skoro rodzice wnioskodawczyni nie dokładali się, to oni robili wszystko wyłącznie dla syna. Postawienie ojca uczestnika postępowania w niezręcznej sytuacji związanej z zakupem działki przy ulicy F. 4 niewątpliwie mogło stanowić zarzewie konfliktu między rodzicami stron, które skutkowało tym, iż również wszelkie późniejsze darowizny rodziców uczestnika postępowania były dokonywane wyłącznie na rzecz syna, a nie na rzecz obojga małżonków. Taki wniosek jest zgodny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

Zeznania świadków przesłuchanych na wniosek uczestnika postępowania są logiczne, wewnętrznie spójne i  wzajemnie się uzupełniają, jak też korespondują z treścią dokumentów złożonych do akt sprawy. Wynika z nich, że również nieruchomość przy ulicy F. 1 została nabyta za gotówkę darowaną przez rodziców uczestnika postępowania wyłącznie na rzecz syna, wobec czego działka ta weszła do jego majątku osobistego. Wnioskodawczyni nie wykazała okoliczności przeciwnych. Jednocześnie brak jest wiarygodnych i obiektywnych dowodów, które mogłyby zdyskwalifikować miarodajność zeznań świadków zgłoszonych przez uczestnika postępowania. Świadkowie ci zgodnie zeznali, iż na rzecz uczestnika postępowania dokonano darowizny gotówki w kwocie 12.000 złotych, która pokryła w całości cenę nieruchomości przy ulicy F. 1 oraz wynagrodzenie notariusza i koszty wpisu w księdze wieczystej. Zgodnie z ich zeznaniami cena działki opiewająca według aktu notarialnego na 8.000 złotych w rzeczywistości była wyższa, lecz łączne koszty nabycia nie przekroczyły kwoty 12.000 złotych.  W świetle tychże zeznań zeznania wnioskodawczyni, iż na zakup nieruchomości przy ulicy F. 1 przeznaczyła kwotę 130.000 złotych, bądź 100.000 złotych, jaką otrzymała od swoich rodziców, a rodzice uczestnika postępowania nie  dokładali się do kupna, są niewiarygodne i nie znajdują oparcia w pozostałym materiale dowodowym. Pozostają w sprzeczności już choćby z zeznaniami jej matki, która wskazała, iż darowała córce na ten cel kwotę 7.000 złotych, jak też z zeznaniami jej brata J. K., który również wskazywał na kwotę 6.000 -7.000 złotych.

Wbrew ocenie Sądu Rejonowego materiał dowodowy zebrany w sprawie jest wystarczający do przyjęcia, że zakup nieruchomości położnej w H. przy ulicy F. 1 został dokonany za pieniądze darowane wyłącznie uczestnikowi postępowania przez jego rodziców. Wnioskodawczyni nie wykazała okoliczności przeciwnych, dlatego też należało  ustalić, że nieruchomość objęta wnioskiem stanowi składnik majątku osobistego uczestnika postępowania.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone rozstrzygnięcie i orzekł na mocy art. 386 § 1 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc, jak w sentencji.